Beste
Familie-in-Beeld-lezer
Welkom bij mijn tweede blog, Blog nr. #22.
Twee van de dit keer vier artikelen gaan over
voorouder-werkstukken welke gemaakt zijn door trouwe bezoekers van de cropdagen
in Heesch: Hilleke Bakker en Corinne de Ling, bij jou wellicht bekend van
eerdere bijdragen aan het fysieke tijdschrift. Beide dames werken op een
bijzondere manier in 3D, dat wil zeggen Hilleke echt in de ‘ruimte’ en Corinne
op plat papier.
Heel apart vind ik het item waarbij uitgegaan wordt van het
artikel uit de krant. Het gaat hier over ‘Schateren in de 17e eeuw
taboe’, een onderwerp waar je normaal niet aan denkt. Hopelijk kan dit
voorbeeld je voldoende inspireren om op je hoede te zijn bij het lezen van een
krant. Je zult merken dat je vaker een aanknopingspunt vindt dan je denkt. Overigens
ook op de TV kan zoiets voorbij komen, maar daarover in een latere blog meer.
Het artikel ‘Visafslag op het strand’ is een vervolg op het
verhaal ‘Strandvermaak in de 17e eeuw’ uit de vorige blog, nummer
#21 – zie in de kolom rechts hiernaast.
Wanneer je tijdens het lezen van de tekst een link ziet en hem aanklikt, kom je direct in de webshop terecht waar je het product kunt bekijken en/of bestellen.
Tot slot nog een huishoudelijke mededeling: in verband met de vakantieperiode zal de volgende blog tegen eind juli op de site gezet worden.
Ik wens u veel plezier en inspiratie met deze tweede blog.
Met nostalgisch/historische groet,
Wim Kros
1. Visafslag op het strand
In mijn vorige blog was één van mijn Haagse oudovergrootvaders de aanleiding om eens een ‘kijkje’ te gaan nemen in het Scheveningen van de 17e eeuw. Dat doe je natuurlijk op internet, waar het bezoek aan de site www.scheveningentoenennu.nl voor mij niet alleen een openbaring was, maar ook een compleet avontuur werd, dat aanzienlijk langer duurde dan ik verwachtte. Op deze site staat namelijk een lijst van 48 kunstschilders die destijds in en rond de toen al bekende vissersplaats gewerkt hebben. Hun afgebeelde schilderijen vormen een prachtige aanvulling op het tijdsbeeld van mijn toen in Den Haag levende voorouders.
De kennismaking met het ‘vrouwenspoelen’ (zie Blog #21) vond ik bijzonder, maar van het feit dat de pas gevangen, vaak nog spartelende, grote vissen op het strand door de vissersvrouwen vanaf het zand aan de Hagenaars verkocht werden, keek ik eveneens op. In dit artikel meer daarover, maar eerst iets over Constantijn Huijgens.
Lange tijd was de gang vanuit Den Haag naar Scheveningen en een moeizame tocht, zeker wanneer je geen paard tot je beschikking had. De wandeling ging dan duinheuvel op duinheuvel af over een vaak rul zandpad en dat betekende dat bij mooi weer ‘even gaan chillen op het strand’ er voor de Hagenaars destijds niet echt in zat. In omgekeerde richting gold natuurlijk hetzelfde en dus was zo’n wandeling voor met name de vissersvrouwen, die hun met pas gevangen vis gevulde manden naar de visafslag in Den Haag moesten brengen, een hele toer. Halverwege de 17e eeuw veranderde dat echter.
In het geval van de Scheveningseweg vind ik het niet alleen leuk, maar als geboren Hagenaar vooral ook zinvol, om rond dit onderwerp een tijdsbeeld lay-out te maken. Je komt dan als eerste bijna automatisch bij de bedenker en ontwerper terecht.
Dankzij de nieuwe tolweg konden de vissersvrouwen niet alleen hun vis makkelijker en sneller naar Den Haag brengen, ook de Hagenaars zelf gingen nu steeds vaker richting strand. Vaak uit nieuwsgierigheid, bijvoorbeeld wanneer ze hoorden dat er grote potvissen waren aangespoeld (en dat gebeurde destijds nogal eens) of als ze kanongebulder hoorden. Het kwam namelijk regelmatig voor, dat piraten de vangst van de vissers wilden stelen en dan werden er vanaf het Scheveningse strand kanonskogels op hen afgevuurd. En omdat je dan als Hagenaar toch al in Scheveningen was, kon je makkelijk een visje mee naar huis nemen. Het gevolg was, dat het langzamerhand ook de gewoonte werd om pas gevangen en dus super-verse vis in Scheveningen te gaan kopen. Terwijl de visserman de vis uit het schip haalde, verkocht zijn vrouw het ter plekke vanaf het zand op het strand (zie schilderij onderaan). De welgestelden Hagenaars of bedienden daarvan kwamen vaak te paard naar het strand en soms namen ze zelfs hun volgens de laatste mode geklede vrouw of familie mee, zoals we op het detail van het bovenste schilderij kunnen zien.
Zoals gezegd, wanneer er een (extra) grote potvis aangespoeld was, vulde het strand zich met nieuwsgierige Hagenaars, die daar meteen een ‘dagje uit’ van maakten. Bovendien was het vlees van deze grote walvissen geschikt voor menselijke consumptie, dus kon je thuis tijdens de maaltijd nog nagenieten van een heerlijk dagje strand. Gaandeweg de decennia na de opening van de ‘Steenwegh’ zochten meer en meer Hagenaars steeds vaker het strand op om zich te vermaken - in een volgende Blog meer hierover.
2. 3D schilderij Hilliggien Jansen
Na het volgen van de Familie-in-Beeld workshops
‘Basistechnieken’ en ‘Creatieve Technieken’ in 2013 heeft Hilleke Bakker, net
zoals Corinne uit artikel ……, vrijwel alle driewekelijkse cropdagen bezocht,
tijdens welke ze zich uitsluitend bezig houdt met het uitwerken en
optimaliseren van haar voorouder lay-outs. In de fysieke uitgaven van Familie
in Beeld zijn diverse artikelen van haar hand verschenen. Bovendien is zij
enige jaren wat de teksten betreft corrigerend redactielid geweest.
Vanzelfsprekend werkt zij niet alleen tijdens de cropdagen
in Heesch aan haar lay-outs, maar ook thuis, waar ze een aparte
voorouder-hobbywerkplek heeft ingericht. Onlangs heeft ze zich daar ook gewaagd
aan het maken van een 3D schilderij over haar grootmoeder van moeders kant.
Hierbij heeft ze zich laten inspireren door een 50x50 cm grote IKEA-lijst met daarin
een aantal ‘ruimtelijke’ herinneringen – zie hiervoor ook de uitgave van Familie in Beeld nr. 1 op pagina 62 t/m 66.
Hilleke met haar IKEA-lijst, waarin ze zowel platte als ruimtelijke herinneringen aan haar grootmoeder Hilliggien heeft verwerkt.
De buitenafmetingen van de zwarte lijst zijn 50x50 cm, de
‘dikte’ bedraagt 4,2 cm. De achterkant
van de lijst is van hardboard en het ‘glas’ aan de voorkant is van glashelder
transparante kunststof. De diepte binnenin de lijst bedraagt zo’n 3 cm. Hij kan
aan de muur opgehangen worden, maar op zo’n (strak moderne) ezel doet hij het
minstens zo goed ergens in de ruimte.
Hilleke heeft de binnenkant van de achterplaat beplakt
met een stuk behang uit een stalenboek. Smeer dat in z’n geheel in met een
dunne laag behangers- of net iets verdunde houtlijm en laat het papier zonder
luchtbellen eronder door en door drogen voordat je verder gaat. Maak eventueel
eerst een proefje op een ander stuk hout.
De tekst van de kop is gemaakt van bij de Action gekochte
letters welke op stukjes dik karton gedrukt zijn en op hun beurt op lichtbruin/crèmekleurig
dessinpapier geplakt zijn, beide
afkomstig uit het Familie in Beeld A3 papierassortiment – zie webwinkel. In de
nog vrije hoek rechtsboven is het sterrenbeeld van Hilliggien gestempeld. Het
papier daaronder is enkele tinten lichter en daarna gemat op donkerbruin
cardstock. Dit geheel is samen met het crèmekleurige leef-jaartallenlabel op
het eerder genoemde, lichtbruine cardstockpapier geplakt.
Klein detail: linksboven is voor de sfeer een
bronskleurig, metalen embellishment (verkrijgbaar bij scrapbook- of
kralenwinkels) geplakt. Overigens maakt Hilleke vaker gebruik van dit soort
‘versierinkjes’, óók (en misschien wel juíst) op haar lay-outs.
Op deze oude, tot drie keer toe gematte (op dessin-,
cardstock- en wederom dessinpapier) en sepia-kleurige foto heeft de toen 21
jaar oude Hilliggien een ceintuur om met een uit 1793 afkomstige gesp, die
oorspronkelijk als sluiting van een kerkboek diende.
Het breiwerkje ernaast had ze de laatste avond van haar
leven nog in haar handen. Het moest een pannenlap worden. Deze bijzondere,
ruimtelijk herinnering aan haar is op zwart satijnband geplakt.
Boven dit geheel is een kopie van haar op lichtcrèmekleurig
dessinpapier uitgeprinte en vervolgens gematte geboorteakte geplakt.
Deze originele foto is 3x gemat. Hilliggien is hier gekleed volgens de Drentse klederdracht uit Rolde, het dorp waar zij geboren en getogen is. Op ongeveer 26 jarige leeftijd verhuisde zij naar Hoorn in het 'verre westen'. Het dunhouten lijstje is met distress-inkt gekleurd en op lichtgeel gekleurd dessinpapier geplakt. Dit papier dient als mat voor de iets vergrote handtekening van Hilliggien, afkomstig van haar huwelijksakte.
De geboorteakte is op donkerbruin cardstockpapier gemat.
Het is natuurlijk het mooist wanneer de donkerbruine randen rondom overal
precies dezelfde breedte hebben. Dat bereik je met de zgn. mat-liniaal met
daarop de hier gebruikte, 1,6 mm randbreedte. Deze liniaal met 4 verschillende randbreedtes
behoort bij de FiB-set F281, bestaande uit 3 matlinialen met in totaal 10
verschillende randbreedtes – zie ook Familie in Beeld nr. 6, pagina 6 t/m 11.
Daarboven 2 bronzen embellishments met daarin
portretfotootjes van Hilligien en haar echtgenoot, afkomstig van een
‘staatsiefoto’ gemaakt ter ere van het één jarig bestaan van hun huwelijk. In
de ronde krans en óp elke foto is een zgn. cabochon geplakt. Dit is een (hier
toevallig) precies passend, plat en helder transparant bolletje van kunststof,
waardoor het lijkt alsof het portret achter glas is ingelijst.
3. Zeeslag Camperduin bekeken door een patrijspoort
Toepasselijker kan het bijna niet: deze in 3D uitgevoerde A3
lay-out met openslaande patrijspoort maakte Corinne de Ling over een belangrijke en
voor hem indrukwekkende gebeurtenis in het leven van haar oudvader Matthias
Wijchel (1755-1832) – zie ook het eerste artikel in Blog nr. #21 in de kolom ‘Blogarchief’, rechts op de eerste pagina
van deze site.
De lay-out is onderdeel van een serie van vijf stuks en gaat
over de zeeslag tegen de Engelsen voor de kust van Camperduin (Noord-Holland)
op 11 oktober 1797. Matthias overleefde deze strijd in de functie van cadet.
Het verloop van de vijf dagen durende zeeslag staat per
dag in het kort beschreven op de witte papiertjes welke op het basisvel zijn
geplakt.
N.B. De
zilverkleurige ‘schroeven’ op de rand van de patrijspoort zijn splitpennen uit
het scrapbook-assortiment. Omdat ze zo glimmen hebben ze tijdens het scannen
van de lay-out dunne, zwarte strepen over deze afbeelding getrokken.
De koptekst bovenaan de lay-out is gemaakt met 8 mm hoge,
witte Pickup plakletters. Het ‘glas’ in de patrijspoort is afkomstig van een
stevige, helder transparante overheadsheet.
De basis van de lay-out is een lichtblauw A3 vel (F200)
uit de serie cardstockvellen van Familie in Beeld, met daarop een gedeelte van
een vel dessinpapier van het scrapbookmerk Stamperia. De uit gestreepte golfrandjes onderaan de lay-out zijn
gekopieerd van een tegeltableau en daarna uitgeknipt. Hetzelfde geldt voor de
zeilschepen uit die tijd.
 |
Na het openen van de patrijspoort zijn de tekstblokken
goed leesbaar; ze zijn stuk voor stuk gemat en daarna direct op de ondergrond
geplakt. Dat is anders met de zeilschepen en de uit 3 mm dik grijsbordkarton gestanste
golfrand-embellishments (scrapbookwinkel). Deze zijn met 2 en 4 mm dik foamtape
als 3D-element opgeplakt.
Onder de uitgeknipte en gedeeltelijk uitgesneden (de vlakken binnen de zeilen) zeilscheepjes is één laag 2 mm dik foamtape geplakt; onder de grijsbordkartonnen golfrandjes zitten twee lagen van 2 mm dik foamtape.
Een detailfoto van de buitenkant van het scharnier van de patrijspoort. Dit scharnier is ‘gebruiksproof’ (wel met de nodige voorzichtigheid…) opgebouwd m.b.v. een goede soort (grijs) Duketape. De ring van de patrijspoort bestaat uit een lichtblauwe bovenlaag met zilverkleurige nep-popnagels en een wat meer donkerblauwe onderlaag; daartussen zit een laag van stevig karton. Het 'glazen' raam is gemaakt van een heldertransparante sheet. Het scharnier is beplakt met duct-tape om het geheel bij elkaar te houden en zonder te scheuren open en dicht te te kunnen laten gaan - zie ook foto hieronder.
De showtas voorbereiden.
Om de patrijspoort te kunnen openen zonder dat de lay-out hiervoor uit de showtas geschoven moet worden, dient er in de voorste laag van de showtas een iets groter gat dan de patrijspoort zelf is gesneden te worden. Dit gebeurt als volgt: maak eerst een A3 zwart/wit kopie van de kant en klare A3 lay-out. Schuif deze sluitend tegen de binnen-onderkant van de showtas. Schuif tussen de achterkant van de lay-out en de onderste laag van de showtas een (bij voorkeur bijna passend) stuk dik karton om te voorkomen dat er straks ook in de achterkant van de showtas gesneden wordt. Snijd vervolgens met een ‘vers’ afgebroken en dus extra scherpe snijpunt van het afbreekmesje een iets (2 mm) groter gat uit rondom de patrijspoort en het scharniergedeelte. Haal daarna het zwart/wit vel en het snijkarton uit de showtas en schuif tenslotte de lay-out er voorzichtig in.
Het principe van deze 3D openklap-techniek wordt o.a. besproken en geoefend tijdens workshop nr. 1 Basistechnieken op zaterdag 5 oktober.
De klus is geklaard en daar mag Corinne met recht trots op zijn. Het ontwerpen en uitwerken van deze bijzondere 3D lay-out heeft toch iets meer tijd gekost dan dat de cropdag in Heesch duurde. Links van deze patrijspoort lay-out (= rechtsonder op de foto) is nog net de helft van de eerste 3D lay-out van Matthias zoals beschreven in Blog #21 te zien.
4. Krantenartikelen in het voorouderalbum
Mijn stamgrootvader Abraham Jacobsz van der Dussen (1595-1676, 11e generatie) was een tijdgenoot van kunstschilder Frans Hals, die in Haarlem woonde en daar veel gewerkt heeft. Van de voorouders uit die tijd waarvan ik tot op heden een persoonlijke lay-out gemaakt heb, woonde Abraham het dichtst bij Haarlem en om die reden heb ik de tijdsbeeld lay-outs over Frans Hals bij hem in mijn voorouderalbum geplaatst.
Even iets over mijn stamgrootvader nr. 1136 en de stad Utrecht. Ruim vier jaar heb ik in de Jaren ’70 in deze stad als chefredacteur bij de toenmalige uitgeverij Eska aan de Lijnmarkt bij het tijdschrift NaVijven gewerkt. En omdat de Lijnmarkt hartje centrum is , heb ik daar tussen de middag heel wat met de benenwagen rond getuft. De Oude Gracht, Mariaplaats en de Zadelstraat, het Domplein en de Stadhuisbrug, het zijn allemaal heel bekende straten en plekken voor mij.
Bij het maken van Abraham’s lay-out vroeg ik mij af hoe het er toen, in de 17e eeuw, daar uitgezien heeft. Op internet vond ik veel in gravure uitgewerkte, herkenbare plekjes. Straten waar Abraham zeker ook gelopen heeft en dus moesten die (bij het ontbreken van persoonlijke afbeeldingen) op zijn ‘technische’ lay-out, gewoon tussen de overige labels en tekstblokken.
In het totaal betreft het hier 13 blokken met teksten en afbeeldingen van verschillende
grootte, en dus kan dat een drukke, misschien zelfs ietwat chaotische compositie
worden op dat A3-vel. Om dat te voor komen zitten er om te beginnen drie gedeeltelijke
overlappingen bij de plaatjes in: de Stadhuisbrug, de Domtoren en de
Maartensbrug. Een sterk punt hierbij is, dat de drie afbeeldingen zich min of
meer in het midden van het totaalbeeld bevinden, met de Domtoren als
letterlijke ‘uitschieter’ naar boven in het midden. Het meest linkse plaatje
had van zichzelf al een kaderrand om zich heen. Om de andere twee afbeeldingen
individueel goed te laten uitkomen, zijn ze met een smal randje op 200 grams lichtgeel/crème printpapier gemat.
Op de tweede plaats zijn zowel de grote als de kleinere
blokken zonder al te veel tussenruimte van boven tot beneden en van links naar
rechts bijna sluitend op het vel geplakt, waardoor er een ‘stabiele en rustige
compositie ontstaan is.
Regelmatig staat er op dinsdag op de ‘Historie’-pagina van de Telegraaf een artikel waarvan ik denk: “dit past prachtig als aanvulling op het tijdsbeeld van die of die voorouders of bij dat bepaalde historische gebeuren”.
Welnu, ‘Schateren in de 17e eeuw taboe’ is zo’n artikel. Het werd gepubliceerd n.a.v. de unieke overzichtstentoonstelling van werken van Frans Hals in het Rijksmuseum te Amsterdam, die nog tot 9 juni 2024 te bezoeken is; vanwege het tijdslot van tevoren even op internet kaarten bestellen. Zo’n krantenartikel artikel kopieer ik altijd op 85 % van de ware grootte op een A3-vel 200 grams glad printpapier (Bestelnr. F257), zodat het met wat ruimte er omheen netjes in de breedte op het vel past. Vervolgens zoek ik er op internet wat aan het onderwerp gerelateerde afbeeldingen én teksten bij. Afhankelijk van hun grootte op internet worden ze groter of kleiner uitgeprint; dat laatste betreft voornamelijk teksten – meestal gaan die op 85 %.
De tekst rechts bovenin zijn met zelfklevende, zwarte
Pickup letters (12 mm hoog – F276A) en letters/cijfers (8 mm hoog) van het lettertype ‘Largo’ gemaakt.
5. Cropdagen en workshops
De cropdagen worden over het algemeen om de 3 weken op een zaterdag in Heesch gehouden en wel van 10.00 tot 16.00/16.30 uur. Inclusief lunch, koffie, thee e.d. bedraagt de prijs € 15,95 per keer. Tot eind dit jaar zijn de data:
15 juni
29 juni
13 juli
10 augustus
31 augustus
21 september
12 oktober
2 november
23 november
14 december.
De eerstvolgende workshop is workshop nr. 1: ‘Basistechnieken’ en wordt gehouden op: zaterdag 5 oktober,
gevolgd door workshop nr. 2: ‘Creatieve Technieken’ op: zaterdag 16 november.
De workshops duren van 10.00 tot 16.30 uur en worden gehouden in Heesch aan de Bosschebaan 68A (rechtsboven de hoekwinkel ‘WomenWorks’). Prijs: € 49,50 per workshop, inclusief lunch, koffie of thee.
Meer informatie over de crop- en workshopdagen lees je in Blog #21, artikel nr. 5.
Als je je wilt opgeven voor een cropdag of workshop, klik dan HIER.
