dinsdag 20 augustus 2024

#23 - Blog 3, augustus 2024

 

1.   Zomaar een dagje uit naar de Jaren ’50, ’60 en ‘70

Door Wim Kros

‘Herinneringen maken’, dat is tegenwoordig een nieuwe uitspraak wanneer je iets bijzonders in het vooruitzicht hebt, een stedentrip of een extra mooie reis gaat maken, een nog nooit gezien familielid gaat ontmoeten, kortom iets nieuws of spannends gaat beleven.
Maar heb je er wel eens bij stil gestaan, dat je als het ware ook naar levensechte, ruimtelijke ‘herinneringen’ kunt gaan kijken. Dingen gaan zien die je aan vroeger doen denken of die je in de  Jaren ’50, ’60 of ‘70  misschien wel dagelijks in je handen hebt gehad of gebruikt hebt. Dingen die je nu vergeten bent, maar zodra je ze weer ziet onmiddellijk beelden en/of verhalen bij je naar boven brengen.

Welnu, als je zin hebt in zo’n ‘herinneringen- of memory’-uitstapje kun je terecht in het plaatsje Horn in Noord-Limburg, tussen Roermond en het bekende ‘witte’ plaatsje Thorn. Op terugreis van een korte vakantie in Zuid-Limburg kwamen we er nagenoeg langs en hebben we daar toch weer een keertje het ‘Museum Terug in de Tijd’ bezocht. En geloof me: het is de moeite meer dan waard. Nostalgie ten top. Van een doosje Agricola keelpastilles tot Fresh-Up aftershave, van een oude groenten- of kruidenierswinkel tot een dokters-/tandartsenkamer en van een Puch tot een Renault Dauphine of Volkswagen. Compleet ingerichte Jaren ’50 huiskamers, diverse soorten winkels aan een ‘winkelstraat’, een kantoorkamer en werkplaatsen met gereedschappen uit die tijd, oude fietsen, auto’s en rijtuigen, kortom teveel om op te noemen.

Op het moment van ons bezoek had ik geen camera tot mijn beschikking, dus geen actuele foto’s in dit artikel. Familie in Beeld heeft er echter al eerder over geschreven en wel in nr. 2 uit 2013 op pagina 10 t/m 13. Veel is er niet veranderd, de collectie is alleen maar verder uitgebreid, dus sla het artikel erop na als je het tijdschrift (nog) hebt en anders kan je het blad (met natuurlijk nog veel meer familiegeschiedenis-informatie) ook nu nog bestellen: klik HIER om er naar toe te gaan in de webwinkel.

Hierboven en -onder krijg je een indruk van de vier pagina’s uit de betreffende uitgave.


Informatie

Adres ‘Museum Terug in de Tijd’: Napoleonsweg 3    6085  Horn (Noord-Limburg).
Tel:  0475 582 084  of  06 532 496 58. Geopend van april t/m oktober; voor overige data zie de website.
Openingstijden: maandag gesloten;  di t/m vrij: 10.00 – 17.00 uur;   za & zo: 11.00 - 17.00 uur.
Toegangsprijzen: van 0 – 12 jaar: € 5,00;  13 jaar en ouder:  € 8,50.

          


2.   Bevrijdings lay-outs 1944/’45

Door Corrie van der Voet

Hendrik Vreeswijk, de vader van Corrie, heeft zowel de tweede wereldoorlog als de bevrijding van de Duitsers heel intensief meegemaakt. Om die reden laat Corrie deze periode uitgebreid en in sommige gevallen tot in de details terugkomen op de voorouder lay-outs van haar vader. Het eerste gedeelte tot aan zijn verlof in 1944 laten we hier niet zien, maar wel de tijd vanaf het moment dat de geallieerden op de Franse kust landden.

Nadat in 1939 de Duitsers Polen waren binnen gevallen, werd hij tijdens de mobilisatie opgeroepen. Tijdens de oorlog werd hij door de Arbeitseinsatz in Duitsland te werk gesteld bij de bevoorrading van de Duitse militairen. Bij werkzaamheden bij de Bosch-fabrieken maakte hij zelfs het bombardement van Leningrad mee. Eind ’44 mocht hij te voet en per trein op verlof naar Nederland.

D-Day begon in de nacht van maandag 5 op dinsdag 6 juni 1944. Aan de hand van een tijdsbalk,  2 tekstblokken, 2 landkaartjes en 2 foto’s laat Corrie zien hoe de westerse geallieerden op de kust van Normandië aan land kwamen en over land doorstootten richting België en Nederland.

Ondanks de vele verschillende opgeplakte elementen straalt deze lay-out toch de nodige rust uit. Dat komt niet alleen vanwege het feit dat zes elementen op een contrasterende kleur cardstockpapier gemat zijn, maar ook en vooral doordat ze allemaal vrijwel naadloos en keurig haaks tegen elkaar geplakt zijn - een secuur werkje dat alleen met de 5x5 mm ruitjesliniaal in combinatie met een grote driehoek uitgevoerd kan worden.

Vanuit België vochten de geallieerden zich een weg richting Arnhem en bereikten in september ’44 de regio Eindhoven. Net ten zuiden van deze stad ligt Veldhoven, de plaats waar de inmiddels ondergedoken Hendrik met vrouw en kinderen woonden. Om deze reden heeft Corrie op dit A3-vel flink uitgepakt met een uitgebreid stuk tekst en een grote landkaart met daarop de bevrijdingsroute van operatie Market Garden, waarbij de Duitse tegenaanvallen (hakenkruisteken) en de luchtlandingen (parachute-symbooltje) van de Britten en Amerikanen staan aangegeven.

In december 1944 werd Hendrik opgeroepen om zich (weer) aan te sluiten bij het Nederlandse leger om samen met de Amerikanen en Engelsen de Duitsers d.m.v. hevige gevechten terug te dwingen naar het Oosten. Naast de door Corrie geschreven teksten is op deze lay-out ook een brief geplakt, welke Hendrik op 1 februari 1945 vanuit Duitsland naar zijn ‘Lieve vrouw en kinderen’ stuurde.

Op 23 september verloren de geallieerden de slag om Arnhem en kwam de bevrijding van Nederland tot stilstand. Hoewel het zuiden bevrijd was, bleven het noorden en westen bezet door de Duitser – zie kaartje. In de maanden daarna ontstond er met name in het westen een enorm tekort aan voedsel, brandstof en andere levensbehoeften. De koude winter van 1944-1945 ging dan ook de geschiedenis in als de barre “hongerwinter ‘44/’45”. Het eten ging op de bon (zie de bonnetjes rechts onderaan) en er vonden voedseldroppings plaats.

Corrie heeft dit alles op deze en de volgende, prachtige lay-outs sfeervol en naar waarheid weergegeven d.m.v.  foto’s, plaatjes en landkaarten welke ze allemaal van internet geplukt heeft. Lang leve Google!

De Duitse overgave vond binnen één week in mei 1945 op 4 belangrijke plekken plaats en daar wordt op deze lay-out gedetailleerd verslag van gedaan. Op 4 mei werd de eerste ‘vrede’ getekend op de Lüneburger heide in Duitsland in het bijzijn van de Amerikaanse generaal Montgomery, gevolgd op 5 mei door de ondertekening in Nederland in ‘Hotel De Wereld’ in Wageningen onder toeziend oog van prins Bernhard, vervolgens werd getekend op 7 mei in het Franse Reims in aanwezigheid van generaal Eisenhouwer, de latere president van Amerika, en tenslotte vond voor de Russen, de geallieerden vanuit het oosten,  de ondertekening plaats in Berlijn op 8 mei 1945. Hierbij waren ook de Amerikanen, Engelsen en Canadezen aanwezig.

De manier waarop Corrie het verloop van de bevrijding van Europa op vijf A3 lay-outs heeft uitgewerkt vond ondergetekende zo mooi, neutraal en compact gedaan, dat ik ze mocht kopiëren om ze in mijn eigen voorouderalbum bij mijn grootvader van  vader’s kant te gebruiken.

 

 

3.   Plattegrond als ondersteuning van de herinnering 

Door Wim Kros

In een zo compleet mogelijk voorouder-, familie- of levensloopalbum zitten niet alleen foto’s, fotokopieën, knipsels en tekstblokken, maar ook (delen van) landkaarten, stadsplattegronden en  ‘gewone’ plattegronden.
Wanneer je ze hebt, zijn foto’s natuurlijk het belangrijkst, maar juist een ‘gewone’ plattegrond is voor het behoud  van een juiste herinnering van groot belang. Onder een gewone plattegrond versta ik een afbeelding van een woonsituatie (bijv. een boerderij met alles er omheen) of het bovenaanzicht van een huis (bouwtekening) of inrichting van een kamer, maar het kan ook het bovenaanzicht van een camping of winkelcentrum zijn.  Helaas wordt het maken van een zelf getekende tekening, het kopiëren of uitknippen uit een folder o.i.d. en tenslotte ook  inplakken ervan in veel  gevallen (voor het gemak?) vergeten en dat zijn m.i. gemiste kansen.

Nuttig en praktisch

Eigenlijk spreekt het voor zich dat een goede, ter zake doende plattegrond een nuttige aanvulling op het geheel is. Duidelijkheid is daarbij een eerste vereiste. Maak hem daarom niet te klein, zeker niet wanneer het een afbeelding in zwart/wit betreft. Vaak geeft enige kleur in het plaatje extra duidelijkheid. Maak het de lezer makkelijk door op de plattegrond bepaalde toevoegingen te tekenen of te plakken (te vinden op de Pickup-velletjes met zelfklevende letters/cijfers) zoals een (opvallende) pijl, grote punt of een stervormig symbool waarmee je een in het ‘verhaal’ bedoelde plek aanduidt. Een heel handig en zeer doeltreffend hulpmiddel zijn de zgn. plaklijnen waarmee je een directe verbinding maakt met een punt op de plattegrond en een foto of afbeelding elders op de lay-out. Zie hiervoor ook het artikel ‘Plaklijnen die verbinden’ aan het eind van deze blog.
De praktische kant van een plattegrond ligt in het feit dat het een uitstekende ‘opvuller’ is wanneer je bijvoorbeeld op een lay-out ruimte over hebt. En omdat je bij een landkaart of (stads)plattegrond  in ieder geval zelf de gewenste grootte, maar vaak ook de juiste verhouding breedte-hoogte kunt bepalen, kun je hem met het kopieerapparaat precies op de vereiste grootte passend in het open ‘gat’ afdrukken.
Dit artikel vertelt hoe je aan zo’n plattegrond komt en wanneer en waar je hem in het album plakt. De voorbeelden zijn op jaartal-volgorde geplaatst en komen op één uitzondering na uit mijn familie- of  levensloopalbums.

1941 – Het is oorlog en in Den Haag, waar het gezin van de ouders van mijn moeder  woont, is aan van alles tekort. Ondanks dat zag mijn toen 19 jarige moeder toch kans om regelmatig (met een zgn. boxje) zowel binnen- als buitenshuis foto’s te maken van hun soms benarde levensomstandigheden (een vooral later) kostbaar bezit, dat meer dan een ereplaats in het A3 familie-album verdient. De foto’s op deze lay-out zijn bewust bij elkaar geplakt, omdat ze allemaal in en rondom de woonkamer van mijn opa en oma gemaakt zijn. Deze (zoals dat toen normaal was) niet al te grote woonkamer was direct gelegen achter hun kruidenierswinkel. Veel aan ontspanning was er niet te doen. Er was geen TV en een radio mocht je van de Duitsers (eigenlijk…) niet in huis hebben. Na het werk kon je lezen, breien of een ander soort hand(ambachtelijk)werkje doen en dat zie je dan ook op de 2 foto’s bovenin het midden.

Wat je niet zo goed kunt zien, is dat mijn opa na een dag kruidenieren de ingeleverde voedselbonnen aan het tellen en sorteren is, zo vertelde de zus van mijn moeder mij toen ik in 2010 dit familie-album maakte. Samen met haar heb ik aan de hand van de foto’s én haar herinneringen de schetsachtige tekening/plattegrond van de inrichting van hun woonkamer kunnen maken. En omdat hierop de plekken staan aangegeven vanwaar de foto’s zijn gemaakt (let op de corresponderende letters op de tekening en bij de foto’s), kruip je bij het intensief bekijken van de foto’s als het ware in de woonkamer. De bijschriften doen de rest.

1950 – Eveneens in de serie A3 familie-albums een spread van het huis en de tuin van mijn eveneens in Den Haag wonende opa en oma van vaders kant. Tot mijn 12e jaar ben ik daar regelmatig op bezoek geweest en kende ik hun huis min of meer op mijn duimpje. Het was dan ook niet moeilijk om er een mooie plattegrond van te tekenen, hoewel (en helaas) zonder maatvoering. Het toen in mijn ogen heel grote huis bestaat nog steeds, dus ik zou kunnen aanbellen en vragen of ik de afmetingen alsnog in grote lijnen zou kunnen opmeten, maar dat komt er dus niet van. In tegenstelling tot de plattegrond hiervoor wilde ik er hier een duidelijke, strakke tekening van maken en dat lukte relatief makkelijk m.b.v. millimeterpapier, in A4-blocs te koop bij een goede kantoorboekhandel. De tekening werd eerst met geschatte maatvoering met een dun schrijvend vulpotlood (dikte stift 0.5 mm) in lichte lijnen opgezet en daarna met watervaste dunschrijvers van 0,3 – 0,5 en 0,8 mm dikte geïnkt, waarna de potloodlijnen weggegumd konden worden - zie ook de afbeelding hieronder.

Maar er staat nog een plattegrond op deze (met vanwege de vele foto’s over dit onderwerp extra bijgeplakte, openklapbare pagina’s) spread en dat is de stratenkaart van Den Haag met de buurten waar mijn opa en oma en mijn ouders met mij toen woonden: de Pijnboomstraat en rechtsonder de Van Kinsbergenstraat.  De rode lijn geeft aan hoe wij lopend of op de fiets naar opa en oma gingen. Vanwege een goede leesbaarheid is de plattegrond redelijk groot uitgeprint/afgedrukt, hetgeen ook nog eens de mogelijkheid geeft om op niet ter zake doende gedeelten ervan foto’s of ansichtkaarten van de betreffende omgeving te plakken.

1952 – Enkele pagina’s verderop in hetzelfde A3 familie-album als hierboven een (wederom aan de linkerkant openklapbare extra bijgeplakte pagina) spread over één onderwerp: het Koningsplein in Den Haag met 2 stadsplattegronden. Ter oriëntatie is de plattegrond rechts groot over de gehele pagina geplakt, met daar overheen familiefoto’s (ik heb er ondertussen een zusje bij gekregen) welke op het Koningsplein en in het Haagsche Bos zijn genomen. Wij woonden in een smalle straat driehoog in een oud huis in de binnenstad en als mijn moeder met ons ging wandelen, waren wij tussen het natuurlijke groen in de binnenstad te vinden. Zelf vond ik overigens de grote, oranje vissen, die in de vijver op het Koningsplein zwommen, veel interessanter.
Nog even het volgende, maar wel terzijde. Ik doe dat vaker: een originele, eigenlijk te klein afgedrukte foto of zoals in dit geval een originele ansichtkaart (zie linksboven op linker pagina) wél inplakken, maar tegelijkertijd een flinke (gekopieerde) vergroting ervan erbij plakken. De reden hiervan is simpel, want op de vergroting is alles veel beter en herkenbaarder te zien. Bovendien kan zo’n vergroting mooi bladvullend zijn als dat nodig is.

1965 – Een pagina met een geheel andere uitstraling rondom de plattegrond: geen foto’s, maar getekende schetsen van hoe ik mijn zolderkamer in het nieuwe huis van mijn ouders aan de Galenuslaan te Groningen zou kunnen of willen inrichten. Het door mijn opa gemaakte, eikenhouten bureau, het opklapbed en het rek met planken had ik al in mijn vorige kamer, maar de twee ‘luie’ stoelen en de salontafel kreeg ik er van mijn ouders bij, omdat zij na de verhuizing beneden een nieuw bankstel kregen. De schetsen zijn destijds in een relatief groot schetsboek met een HB potlood gemaakt, waardoor het getekende uiteindelijk te licht op het papier staat. Tijdens het verkleind kopiëren is de printer op extra donker afdrukken gezet, waardoor de achtergrond van de in te plakken afdrukken een lichtgrijsblauwe tint gekregen hebben.
Deze pagina is overigens niet afkomstig uit een familie-album, maar uit één van mijn eerste levensloop-albums, waar ik met het inplakken ervan zo’n 3 jaar geleden begonnen ben.
Links op deze lay-out heb ik de op 65 % verkleinde pagina’s van mijn dagboek uit die (verhuis)tijd geplakt. Omdat ik in zo’n geval niet van een witte achtergrond houd, zijn ze afgedrukt op licht beige gekleurd, 200 grams A4 printpapier uit de set F311 – klik HIER om naar de webwinkel te gaan voor meer informatie.

1969 – Weer een verhuis/inrichtings-pagina, maar nu uit mijn levensloop-album van ’69. Het gaat hier om mijn eerste, ‘eigen’ (huur)huis nadat ik ‘uitgevlogen’ was: een vierkamerflat (waarvan wij drie kamers hebben gemaakt) aan de Badelochstraat in Eindhoven. De net gebouwde flat heeft een oppervlakte van circa 67 m2. Er was toen bepaald geen sprake van woningnood, want we konden er zo in en zelfs nog kiezen op welke woonlaag we wilden wonen. Het werd natuurlijk de bovenste: acht hoog, dus met het mooiste uitzicht.
Ook aan een nieuw gebouwd huis moet altijd nog het e.e.a. gedaan worden. Het afbreken van de glazen wand met deur tussen eet- en woonkamer en het achter schrootjes wegwerken van één van de twee deuren tussen hal en woonkamer (zie onderste foto) waren het belangrijkst. Bovenste foto: het leggen en plakken van de vloerbedekking in de slaapkamer samen met mijn pa. Daaronder een leuk ‘woon’-artikel uit een oktoberkrant uit dat jaar. De op schaal getekende plattegrond van de nog niet ingerichte flat is gemaakt op millimeterpapier.


1970
 - Op de lay-out hierboven een foto van het inmiddels (het is kerst 1970) ingerichte zitgedeelte van de woonkamer, waar de sfeer van de Jaren ’70 toch wel te proeven is. Door de glasgordijnen en door de balkonbalustrade het in aanbouw zijnde  Winkelcentrum Woensel te zien. De ‘kale’ plattegrond van de lay-out hierboven is hier aangepast: de gehele flat is ingericht en kan zo zelfs tientallen jaren later een eventueel vertroebelde herinnering weer terug bij de waarheid brengen. 


1974
– Om foutieve herinneringsbeelden te voorkomen, zijn niet alleen de indeling en inrichting van woningen belangrijk om op papier te zetten én te bewaren, maar ook van andere plekken waar je vaak komt of wat langer bent, zoals bijvoorbeeld je werkplek, vakantiehuis, (moes)tuin of hobbyruimte. In het laatste geval kan je zo’n plattegrondtekening wat gedetailleerder uitwerken.
En dat een dergelijk ruggensteuntje voor je geheugen lang niet altijd op schaal en op millimeterpapier uitgewerkt hoeft te worden, zie je op deze lay-out. Het is een schets van de werkruimte van de redactie van het hobbyblad NaVijven, waar ik in augustus 1974 bij de toenmalige  uitgeverij Eska aan de Lijnmarkt (zie ansichtkaart midden rechts) in Utrecht als assistent van de hoofdredacteur mijn journalistieke loopbaan in de hobbywereld begon. President Nixon trad toen (verplicht) af – zie krantenartikel – en ik trad (vrijwillig) als groentje aan. Zelfs mijn ‘klok-plaatje’ van destijds kwam uit de bekende schoenendoos van zolder en vond zijn definitieve plek bovenaan deze pagina.


Om snel de situatie in de redactieruimte te kunnen overzien, is vanaf mijn bureau op de schetstekening een smalle, zelfklevende oranje verbindingslijn (artikel F303 – klik HIER) naar mijn bureau op de foto geplakt.

1975 – Op deze pagina uit levensloop-album ’75 staan voor wat betreft de ontstaanstechniek  plattegrondjes van geheel andere aard. Niks geen maten meten en op schaal uittekenen, maar gewoon uitknippen (of natuurlijk beter: uitsnijden!) uit de nieuwbouw presentatiefolder van een nieuwbouwproject in Peize in Drenthe. Op 20 juni kregen mijn ouders de sleutel van deze patiobungalow en zijn we met het vierkoppige gezin + aanhang begonnen met het schoonmaken en inrichten. Ook daar zijn natuurlijk foto’s van, maar die staan op de hier niet afgebeelde, volgende pagina’s.
Als accountant bewaarde mijn vader o.a. alle belangrijke facturen en jawel hoor, uit de geërfde schoenendozen van zolder kwam de aankoopfactuur van het huis boven water. Op 65 % in kleur verkleinen en samen met de ‘sleutel’-pagina uit de toenmalige jaaragenda (linksboven) van mijn moeder in het album plakken natuurlijk. Mooier kan je zo’n pagina niet maken. Om toch enige rust in de compositie te brengen zijn vijf van de zes elementen tegen of gedeeltelijk over elkaar heen geplakt. De ruimte ertussen kan daarna mooi met een ter zake doend bijschrift gevuld worden.

1990 – Ik kan het ook niet helpen, maar naast mijn voorouder-, familie- en levensloopalbums hield/houd ik nog andere boekachtige albums bij, waaronder drie heuse gastenboeken voor de drie huizen waar we in Heesch gewoond hebben/nog wonen, een soort logboeken met daarin de plaatsen waar we met eerst de caravan en daarna de camper in Europa gestaan hebben en we hebben zelfs een cahier waarin we bijhouden wat we wanneer met onze gasten gegeten hebben, zodat we ze een volgende keer niet hetzelfde zouden voorzetten.  En jawel hoor, wat ik destijds niet echt niet heb kunnen bevroeden, is dat ik aan al die stukjes tekst, die onze gasten vanaf 1980 in de gastenboeken geschreven hebben, heel veel (op de waarheid van toen berustende) informatie kan halen voor de levensloopalbums welke ik momenteel aan het maken ben. In die stukjes staat namelijk precies beschreven wat we tijdens hun bezoek of logeerpartij met hun gedaan hebben, waar we het over gehad hebben en soms zelfs hoe het er in de wereld op dat moment aan toe ging.
Min of meer hetzelfde, maar toch net even iets anders, geldt ook voor al mijn bewaarde jaaragenda’s, waarbij de juiste data natuurlijk het belangrijkst zijn. Om die reden plak, ik als een soort ‘bewijs’, hier en daar zo’n op 85 of 65 % verkleinde agendapagina in bij de betreffende foto of gastenboektekst.
Welnu, de pagina hierboven is dus afkomstig uit het camper-logboek. Vaste prik in dit gelinieerde ‘boek’ (afmetingen  21x32x3,5 cm) is dat van elke camping waar we tenminste één nacht verblijven, een (verkleinde) plattegrond uit de campingfolder ingeplakt wordt met daarop onze staplaats. Daar omheen komt dan een situatiefoto van de plek, de betreffende verblijfdatum of -data en (als die er is, maar na enig aandringen is dat vrijwel altijd het geval) een stempel van de camping. Open ruimtes op de pagina worden opgevuld met bijschriften van indrukken over of een beoordeling van de camping of iets over de weersgesteldheid van dat moment.

2016 – Toen we in dit jaar verhuisden naar onze huidige woning met een veel kleinere tuin als we daarvoor hadden, wisten we precies wat we in de tuin wilden hebben: een veranda, een sauna  en jacuzzi, een palm in de aarde, een vijgenboon in de aarde, een olijf in een grote bak, een  tuin- parasol en kunstgras. De vraag was alleen hoe richten we een tuin van 16 x 5,5 m met dit alles op een zo praktisch, mooi en vooral intiem mogelijke manier in. Een tekening van een ‘lege’ plattegrond op schaal met een op dezelfde schaal getekende, uitgeknipte bovenaanzichten van alle spullen die erin moeten komen is dan dé oplossing. Het schuurtje had het bouwbedrijf er al gezet, dus die plek was bepaald, maar voor de rest was het een kwestie van net zolang  heen en weer schuiven met de uitgeknipte bovenaanzichten totdat het naar onze zin was. Ontwerpen, verwerpen en weer opnieuw beginnen, dus en natuurlijk van elke indeling even met de telefoon een fotootje maken, zodat later het de verschillende ontwerpen met elkaar vergeleken konden worden. Van de uiteindelijk gekozen indeling hebben we alle uitgeknipte bovenaanzichten op de op millimeterpapier getekende plattegrond geplakt, deze verkleind in kleur gekopieerd en op de eerste pagina in ons ‘wellness’-gastenboek geplakt – een mooiere manier om een boek met herinneringen over één bepaald onderwerp te beginnen, is er eigenlijk niet.



4.   Belangrijke, meerbladige stukken in de showtas

Door Maria van den Heuvel

Met een knipoog naar de kwartierstaat brengt Maria in haar A3-albums de familiegeschiedenis van het gezin Van den Heuvel in beeld. Sinds 1890 werkt en leeft de familie op een boerderij en eigenlijk staat die boerderij, welke in de afgelopen bijna 135 jaar meermaals verbouwd of zelfs verplaatst is, naast het familieleven centraal in het verhaal.
Het boerenbedrijf is daarbij diverse keren overgegaan van vader op zoon. Om zo’n overname goed te laten verlopen, wordt er naast de nodige contracten en overnamepapieren nog veel meer belangrijks op papier gezet en dat moet allemaal bewaard en dus in het album geplakt worden.


Omdat een dergelijke overeenkomst uit meerdere A4-velletjes bestaat welke vanwege de ruimte in het album niet naast elkaar geplakt kunnen worden, heeft Maria hiervoor een mooie en tevens praktische standaardoplossing bedacht: het hele stapeltje in een A4 showtas, waarvan de witte rand met ordner- of multo-gaatjes met een scherp afbreekmesje zo netjes mogelijk is afgesneden (zie het smalle, overgebleven witte randje links langs de rand van de aan drie kanten gesloten A4-showtas).
N.B. Wanneer het stapeltje papier te dik is, zal het niet netjes vlak liggend in de showtas passen. Snijd in dat geval, afhankelijk van de dikte van de stapel, een randje met een breedte van enkele millimeters van de vellen papier af.

Maak eerst een compositie-ontwerp op het A3-vel van alle elementen die op de pagina moeten komen. Ontwerpen =  verwerpen, dus schuif net zolang met e.e.a. heen en weer tot het echt naar je zin is. Maak met je telefoon recht van bovenaf een foto van het geheel, zodat je later tijdens het op volgorde opplakken (sommige dingen liggen immers over elkaar heen!) nog eens kunt terugkijken hoe alles nu precies lag.      
Breng vervolgens op de achterzijde van de showtas langs de vier randen een streep/strook (dubbelzijdig klevende) lijm aan en plak de showtas op de gewenste plaats. Overal goed aandrukken. Daarna de overige elementen op de lay-out plakken, die op of waar nodig gedeeltelijk over de showtas vallen.

Om het betreffende stapeltje papier makkelijk uit en na het lezen weer in de showtas te kunnen schuiven,  heeft Maria in dezelfde kleur cardstockpapier als het achtergrondvel een circa 8 cm brede en 36 cm lange strook gesneden. Om het stapeltje straks in één keer uit de showtas te kunnen trekken, wordt van het papier aan de onderkant van de strook 2 cm naar boven omgevouwen.
Aan de bovenkant wordt van de rechte rand in een brede pijlvorm gesneden. Om deze vorm en het feit dat je het geheel naar boven kunt trekken te verduidelijken, is er van een Pickup vel met 12 mm hoge, witte plakletters  een ‘V’ afgehaald en deze ondersteboven tegen de pijlpunt geplakt. Door in het midden van de binnenpunt van de ‘V’ van hetzelfde vel nog een klein, wit streepje (deze zitten ‘verstopt’ tussen de letters ‘T’) te plakken, ontstaat er een prachtige, witte pijl.
Schuif het stapeltje tussen de omgeslagen rand onderaan de schuifstrook en schuif het geheel in de showtas.

 


5.   Zeven handdrukken verwijderd van Napoleon Bonaparte

Door Wim Kros

Onlangs kwam onze oudste kleindochter Lizzy bij ons langs en vertelde dat ze een week later een proefwerk zou krijgen over de tijd dat de beide Bonapartes over ons land regeerde. Toen ik haar vertelde dat mijn oudvader Simon Kros (1745-1813) nog de hand had geschud van zowel koning Lodewijk Napoleon (Bonaparte) als van Keizer Napoleon zelf, bedacht ik tegelijkertijd dat het wellicht leuk zou zijn als ik de ‘handenrelatie’ van Lizzy naar Napoleon kon visualiseren, zodat zij dat aan haar docent en klasgenoten kon laten zien. Op die manier maak je de geschiedenisles wat menselijker en komt, gezien vanuit een aanwijsbare familiegeschiedenis, Napoleon een stukje dichterbij.


Om Lizzy haar klas te laten zien hoe het (werkzame) leven van haar oudovergrootvader Simon eruit zag, heb ik zijn A3 lay-outs tot A4 lay-outs verkleind en die als een ‘leporello’ aan elkaar te plakken. Een leporello is een soort zigzag opgevouwen harmonicaboek, een principe dat vaak wordt toepast bij het maken van (vakantie)folders. In de jaren ’90, toen de techniek van het boekbinden als hobby hoog scoorde, kwam de groothandel in boekbindersmateriaal Van Eeuwen uit Hilversum uit met een ‘kale’, zevenbladige leporello op wenskaartenformaat. Deze kon met foto’s, (plak)plaatjes en teksten
 in uiteenlopende thema’s beplakt kon worden.

Tijdens het ontwerpproces diende zich al snel de vraag aan hoeveel (voorouder)handdrukken er zaten tussen Lizzy en keizer Napoleon. Met behulp van haar stamlijn (zie hierboven) is dat gauw geteld: slechts 7 handdrukken waren er nodig en we zitten bij Lizzy’s oudovergrootvader Simon Kros. In 1807 gebeurt het dan. Op 21 oktober van dat jaar schud koning Lodewijk Napoleon de hand van Simon tijdens de ingebruikneming van de Katwijkse Uitwateringsluis, die mede door Simon ontworpen en gebouwd is. In 1811 is het weer raak: Simon is inmiddels directeur van de Uitwateringsluis geworden en schud de hand van keizer Napoleon, die met o.a. militaire interesse de waterwerken in Katwijk komt bekijken.

Zowel de docent als haar klasgenoten kennen Lizzy Zijlstra, maar Simon Kros kennen ze niet. De hier uitgekozen 6 lay-outs zijn bij uitstek geschikt om hen ze met hem en zijn werk kennis te laten maken. Vanzelfsprekend beginnen we met zijn zgn. ‘technische’ pagina met daarop de belangrijkste genealogische data, het label betreffende de relatie vanuit hem met mij (oudvader), een kopie van zijn kerkelijke doopakte, zijn handtekening  en een munt (dubbele zilveren stuiver) uit zijn geboortejaar 1745.

De tweede lay-out met een koperen VOC munt uit 1785 laat zien in welke kerk in Spijk hij gedoopt is en waar en wanneer hij getrouwd is (Heukelum). Het witte huis met het rode dak was vroeger het stadhuis van Heukelum waar Simon en Margaretha in 1785 in het huwelijk traden. Op de landkaart eronder is aangegeven waar Spijk en Heukelum aan de rivier de Linge liggen. Net zoals de landkaart is ook de trouwakte erboven op donkerbruin gemat, dezelfde kleur als het papier van de technische pagina hiervoor, zodat ze samen als spread een mooier geheel vormen. De rand rondom de trouwakte is extra breed gehouden, zodat er een betere balans ontstaat met de drie nogal drukke, op nootbruin gematte  plaatjes eronder en de totaalcompositie toch de nodige rust uitstraalt. De foto’s van het stadhuis en de twee kerken zijn zo’n 10 jaar geleden tijdens een ‘voorouder-rondrit’ door Zuid-Holland en Utrecht genomen.

Een A3 lay-out op FiB-dessinpapier met een vijftal al dan niet op donkerbruin gematte grote en kleine tekstblokken, die allemaal afkomstig zijn van internet. Simon Kros is nu typisch zo’n voorvader over wie relatief veel op internet te vinden is. Dat komt niet alleen vanwege zijn beroep (hij was als ervaren sluis- en molenbouwer bekend tot in het buitenland), maar trad vooral in het voetlicht doordat hij samen met nog 2 andere waterbouwkundige ingenieurs de uitwateringssluizen van Katwijk ontwierp en bouwde.
Om de vijf tekstblokken voor het oog toch een harmonisch geheel te laten vormen, zijn er niet alleen twee gemat en om en om opgeplakt, maar zijn ze ook alle vijf redelijk dicht bij elkaar geplakt en overlappen vier van de vijf elkaar; weliswaar voor slechts een heel klein deel, maar net genoeg om toch een ‘eenheid’ te vormen hetgeen de rust op de pagina ten goede komt.

Vanwege zijn werkzaamheden op diverse plaatsen in het Hoogheemraadschap Rijnland moest Simon veel en voor die tijd betrekkelijk verre reizen maken en dat ging niet zo makkelijk en snel als tegenwoordig. Treinen, fietsen en auto’s waren er nog niet en eigenlijk had je maar drie opties: de benenwagen, het paard (al dan niet met rijtuig) of de trekschuit.
De trekschuit, vanaf de kant getrokken door een paard,  bestond als reizigersvervoer sinds halverwege de 17e eeuw. Het eerst aangelegde traject liep van Amsterdam naar Haarlem. De reis duurde ten tijde van Simon zo’n dik 2 uur, maar verliep wel heel comfortabel. Dit in tegenstelling tot een door twee paarden getrokken rijtuig, waarbij je vanwege de slechte (zand)wegen volledig door elkaar heen geschud werd  en bovendien niet veel eerder aankwam.

De tekst op deze lay-out komt in z’n geheel van internet. Dat geldt ook voor de kleine zwart/wit afbeelding. De overige 4 plaatjes komen van het FiB knipvel ‘Trekvaart’ nr. F246 (klik HIER).

In mijn voorouder-tijdsbeeldalbums streef ik er zoveel mogelijk naar belangrijke historische gebeurtenissen of personen, opvallende gewoonten en gebruiken, uitvindingen, technische veranderingen, rampen enzovoort precies daar een plekje te geven waar één van mijn voorouders er iets mee te maken heeft gehad. Wat dat betreft zijn de trekschuit en Napoleon hier op de juiste plek vermeld. Wat op een laatste, nog te maken spread in tekstvorm moet worden toegevoegd is hetgeen Napoleon en zijn broer Lodewijk Napoleon voor Nederland hebben betekend.


Tijdens mijn bezoek aan het archief van Hoogheemraadschap Rijnland in Leiden zijn voor mij een aantal boeken, brieven en tekeningen opgezocht welke te maken hebben met de waterbouwkundige werkzaamheden van Simon voor het gebied Rijnland in het algemeen en de bouw van de Uitwatering bij Katwijk aan Zee in het bijzonder. Van alles mocht ik daar ook foto’s maken. Op deze lay-out zie je opengeslagen boeken met daarin teksten en open te vouwen bouwtekeningen van de hand van Simon. Bijzonder, toch?!

Eén van de bekendste door Simon gemaakte plattegrond-tekeningen, aangevuld met twee tijdens de bouw gemaakte situatietekeningen rond 1804. Nagenoeg met slechts schoppen, pikhouwelen, kruiwagens en paardenkracht werd het werk uitgevoerd.

De lay-out waarmee de broertjes Bonaparte mijn serie familiegeschiedenisalbums binnen treden. Eerst die van Lodewijk Napoleon, door zijn grote broer keizer  Napoleon in 1806 (tot 1810) aangesteld als koning van Nederland. In oktober 1807 schudde Lodewijk in Katwijk de hand van Lizzy’s oudovergrootvader Simon Kros.

In 1811 maakte Napoleon een wekenlange toer langs voor hem belangrijke plaatsen en plekken in Nederland. Bij zijn bezoek aan het gemaal en de uitwatering van Katwijk werd hij ontvangen door de toenmalige directeur Simon Kros.
Op deze lay-out zijn de zwarte plaklijnen uit de FiB-set F303  (zie ook het artikel hieronder) gebruikt. Zij verbinden de geschilderde afbeeldingen van Napoleon’s ontvangst in Utrecht, Amsterdam en Katwijk met de betreffende plaatsen op de kaart van Nederland.

 

 

6.   Plaklijnen die verbinden

Door Hilleke Bakker

Hilleke maakt ter verduidelijking op haar voorouder lay-outs regelmatig gebruik van de bijna 2 mm brede, zelfklevende ‘verbindingslijnen’ uit de plaklijnen-set F303 van Familie in Beeld
(klik HIER voor het product). Daarbij heeft zij de keus uit drie kleuren: zwarte, rode of oranje lijnen – zie onderaan dit artikel.

Deze lay-out is onderdeel van het verhaal over Hilleke’s oudovergrootvader Cornelis Pietersz Noort (1726-1802, kwartierstaatnummer 144). In 1764 woont hij in Schiedam en krijgt hij te horen dat op 22 oktober van dat jaar zijn vader, die in Broek in Waterland (boven Amsterdam bij Monnikkendam) woont, is overleden. Cornelis gaat dan per trekschuit vanuit Rotterdam via Delft, Den Haag, Leiden, Haarlem en Amsterdam naar Monnikkendam – zie de plattegrond rechtsboven.
Nu zou je op één van de lay-outs over Cornelis gewoon in woorden melding van dit gebeuren kunnen maken, maar Hilleke zou Hilleke niet zijn als ze geen gebruik zou maken van de gelegenheid om de ‘trekschuit’, destijds het enige openbare vervoersmiddel, eens nader onder de loep te nemen en er meer over te laten zien. Juist bij een voorvader waarvan zij weet, dat hij er gebruik van gemaakt heeft.
Zo’n reis was overigens bepaald geen sinecure. Hoewel de trekschuit vergeleken met de postkoets over de vaak hobbelige zandwegen redelijk relaxed was, nam de reis toch maar liefst zo’n 26 uur in beslag en dat is een lange tijd zeker wanneer je ‘tweede klas’ reist (plaatje links onderaan. Het verschil met éerste klas’ reizen zie je op het plaatje rechts. Beide afbeeldingen zijn, net zoals de 2 plaatjes bovenaan de pagina, afkomstig van het FiB-knipvel F246,   ‘trekvaart’ – klik HIER voor het product.

Los aan te brengen pijlpunten (je zou eventueel hiervoor de 5 mm hoge letter ‘V’ van het rode Pickup letterboekje kunnen gebruiken) aan één uiteinde van de aangebrachte plaklijn zijn over het algemeen niet nodig (de bedoeling is toch wel duidelijk), maar Hilleke vindt het terecht  mooier wanneer de plekken op de landkaart wat opvallender worden aan gegeven. Zij gebruikte hiervoor bronskleurige, zelfklevende plakdots (verkrijgbaar bij de hobby- of scrapbookwinkel), welke overigens van kunststof gemaakt zijn. Met een 4 à 5 mm groot, zwart of rood rondje van een Pickup velletje met 20 mm hoge cijfers gaat het natuurlijk ook. Zorg er dan wel voor, dat in dat geval het rondje niet het uiteinde van de plaklijn raakt en ook niet een deel van de plaatsnaam bedekt.

Omdat de plakdot een andere kleur én uitstraling heeft, is het niet erg dat hij iets over het uiteinde van de plaklijn valt.

Het beroep van deze voorouder was metselaar, hetgeen Hilleke tot uitdrukking bracht met een  dessin van gemetselde bakstenen, dat zij zelf maakte m.b.v. een sjabloon en oranje achtige distress-inkt op licht crèmekleurig 200 grams papier (F311 – klik HIER) aanbracht. De ‘droge’ disstresinkt wordt met een sponsachtig tamponeer ‘kwastje’ aangebracht (scrapbookwinkel). Op dessinpapier is met 8 mm hoge Pickup plakletters (klik HIER) zijn naam geplakt en de leefjaartallen zijn gestempeld. De titel  ‘meester-metselaar’ is samengesteld uit gedrukte letters op zelfklevende, baksteenkleurige blokjes, waarmee Hilleke ook naar zijn beroep verwijst.
Vanwege de veelheid en het dicht bij elkaar liggen van de plaklijnen in relatie met de rest van de compositie vond Hilleke schuin opgeplakte verbindingslijnen hier niet op hun plaats en koos zij ervoor om ze horizontaal – verticaal aan te brengen. Meer (nauwkeurig) werk, maar wel met een mooi en  strak resultaat.

Het A4 knipvel  ‘Trekvaart’ (F246 – klik HIER) kost € 1,05 en de driekleurige set zelfklevende plaklijnen oranje, zwart en rood, bestelnr. F303, prijs € 3,95 (klik HIER).

 


7.  Geef je nu op – er is nog plaats bij de workshops en cropdagen

Workshops

Vier keer per jaar wordt er in Heesch een workshop gegeven: twee keer de workshop nr. 1  ‘Basistechnieken’ en twee keer workshopnr.  2  ‘Creatieve Technieken’.
Er zijn steeds maximaal 6 deelnemers. Elke workshop is op een zaterdag, wordt gegeven door Wim Kros en duurt van 10.00 tot 16.30 uur, inclusief een uitgebreide lunch, koffie en thee. De prijs per workshopdag bedraagt € 49,50 en is naast de lunch ook inclusief al het benodigde materiaal, maar exclusief het basis-gereedschap (een smal en dun afbreekmesje, een 40 cm lange ruitjesliniaal + grote driehoek en een Pritt fotolijmroller. Op de laatst genoemde na is alles verkrijgbaar tijdens de workshop in Heesch.

 Twee workshops worden dit jaar nog door Wim Kros gegeven en wel op:

Zaterdag 5 oktober, workshop Basistechnieken.
Zaterdag 16 november, workshop Creatieve Technieken.

Klik HIER om je in te schrijven voor één of beide workshops.

 

Bij de ‘Basistechnieken’ wordt je allereerst verteld welke soorten albums je kunt maken, hoe en waar je de gegevens en het in te plakken materiaal van je voorouders verzamelt en hoe je e.e.a. sorteert en opbergt zolang het nog niet is ingeplakt.
Natuurlijk is het inplakken zelf en de manier waarop dat gebeurt het belangrijkste. Hiervoor leer je foto’s, afbeeldingen e.d. strak, recht en haaks op maat uit te snijden (knippen is echt uit den boze) met behulp van een speciale ruitjesliniaal, grote driehoek en extra dun afbreekmesje.  Minsten zo belangrijk is het zoeken naar en bepalen van de mooiste/beste compositie op een A3 vel  zonder dat het een visuele ‘chaos’ wordt. Hiervoor leer je diverse ‘trucjes’.  Van belang is tevens hoe en met welke lijmsoort je de verschillende elementen opplakt en in welke volgorde dat gebeurt. Daarnaast leer je de veel toegepaste techniek van het ‘matten’ (een soort van ‘inlijsten’) van foto’s of andere afbeeldingen en hoe je een foto of plaatje kunt distressen (oud maken). Uitgebreid aan de orde komen techniek-, gereedschap- en materiaal kennis.

De inhoud van workshop 2
 ‘Creatieve Technieken’ wordt in de volgende blog (eind september/begin oktober) uitgebreid besproken.  Als je niet zo lang wilt wachten, ga dan naar artikel nr.3 van Blog 1 (april  -1- ) in het Blogarchief helemaal  rechts bovenaan op de homepage van de website van Familie in Beeld.


Cropdagen

Tijdens een cropdag werkt iedereen aan zijn of haar eigen lay-out(s), daarbij  geïnspireerd door het werk en de ervaringen van de andere deelnemers. Bij Wim Kros kun je de hele dag terecht voor persoonlijke adviezen, ideeën of techniek-tips. Er is plaats voor maximaal 10 deelnemers.
De prijs per cropdag bedraagt € 15,95 inclusief uitgebreide lunch, koffie en thee. 

Voor dit jaar staan in Heesch nog de volgende cropdagen gepland:
Zaterdag 21 september
Zaterdag 12 oktober
Zaterdag 2 november
Zaterdag 23 november
Zaterdag 14 december

Klik HIER om een plaatsje te reserveren bij één van de cropdagen.

 

maandag 3 juni 2024

#22 - Blog 2, mei/juni 2024

 

Beste Familie-in-Beeld-lezer

Welkom bij mijn tweede blog, Blog nr. #22.

Twee van de dit keer vier artikelen gaan over voorouder-werkstukken welke gemaakt zijn door trouwe bezoekers van de cropdagen in Heesch: Hilleke Bakker en Corinne de Ling, bij jou wellicht bekend van eerdere bijdragen aan het fysieke tijdschrift. Beide dames werken op een bijzondere manier in 3D, dat wil zeggen Hilleke echt in de ‘ruimte’ en Corinne op plat papier.
Heel apart vind ik het item waarbij uitgegaan wordt van het artikel uit de krant. Het gaat hier over ‘Schateren in de 17e eeuw taboe’, een onderwerp waar je normaal niet aan denkt. Hopelijk kan dit voorbeeld je voldoende inspireren om op je hoede te zijn bij het lezen van een krant. Je zult merken dat je vaker een aanknopingspunt vindt dan je denkt. Overigens ook op de TV kan zoiets voorbij komen, maar daarover in een latere blog meer.
Het artikel ‘Visafslag op het strand’ is een vervolg op het verhaal ‘Strandvermaak in de 17e eeuw’ uit de vorige blog, nummer #21 – zie in de kolom rechts hiernaast.

Wanneer je tijdens het lezen van de tekst een link ziet en hem aanklikt, kom je direct in de webshop terecht waar je het product kunt bekijken en/of bestellen.

Tot slot nog een huishoudelijke mededeling: in verband met de vakantieperiode zal de volgende blog tegen eind juli op de site gezet worden.

Ik wens u veel plezier en inspiratie met deze tweede blog.

Met nostalgisch/historische groet,

Wim Kros

 

 

1. Visafslag op het strand

In mijn vorige blog was één van mijn Haagse oudovergrootvaders de aanleiding om eens een ‘kijkje’ te gaan nemen in het Scheveningen van de 17e eeuw. Dat doe je natuurlijk op internet, waar het bezoek aan de site www.scheveningentoenennu.nl voor mij niet alleen een openbaring was, maar ook een compleet avontuur werd, dat aanzienlijk langer duurde dan ik verwachtte. Op deze site staat namelijk een lijst van 48 kunstschilders die destijds in en rond de toen al bekende vissersplaats gewerkt hebben. Hun afgebeelde schilderijen vormen een prachtige aanvulling op het tijdsbeeld van mijn toen in Den Haag levende voorouders. 

De kennismaking met het ‘vrouwenspoelen’ (zie Blog #21) vond ik bijzonder, maar van het feit dat de pas gevangen, vaak nog spartelende, grote vissen op het strand door de vissersvrouwen vanaf het zand aan de Hagenaars verkocht werden, keek ik eveneens op. In dit artikel meer daarover, maar eerst iets over Constantijn Huijgens.

Lange tijd was de gang vanuit Den Haag naar Scheveningen en een moeizame tocht, zeker wanneer je geen paard tot je beschikking had. De wandeling ging dan duinheuvel op duinheuvel af over een vaak rul zandpad en dat betekende dat bij mooi weer ‘even gaan chillen op het strand’ er voor de Hagenaars destijds niet echt in zat. In omgekeerde richting gold natuurlijk hetzelfde en dus was zo’n wandeling voor met name de vissersvrouwen, die hun met pas gevangen vis gevulde manden naar de visafslag in Den Haag moesten brengen, een hele toer. Halverwege de 17e eeuw veranderde dat echter.

 


In het geval van de Scheveningseweg vind ik het niet alleen leuk, maar als geboren Hagenaar vooral ook zinvol, om rond dit onderwerp een tijdsbeeld lay-out te maken. Je komt dan als eerste bijna automatisch bij de bedenker en ontwerper terecht.

In 1653 ontwierp dichter-diplomaat Constantijn Huijgens (1596-1687) een ‘Steenwegh’ vanaf de Valbrug in de buurt van het Binnenhof tot aan het strand van Scheveningen. Het moest een  rechte weg van 3370 meter lang worden en de kosten zouden gedekt kunnen worden door tolheffing. Pas 10 jaar later werd door de Staaten van Holland en Burgemeesteren en Regeerders van Den Haag octrooi verleend en op 1 mei 1664 werd met de aanleg begonnen. Constantijn Huijgens schatte toen de kosten op 23.000 Caroli of carolusgulden, maar de uiteindelijke kosten bedroegen  62.000 Caroli  en dat betekende een overschrijding van 2,7 maal het geraamde bedrag. Ook toen hadden ze daar al moeite mee, die Hagenaars, dus dat het momenteel met de verbouwing van het Binnenhof zo vreselijk uit de hand loopt, daar moeten we niet vreemd van opkijken….Op 5 december 1665, het geboortejaar van mijn oudovergrootvader Andries van Hulst (zie ook mijn Blog #21, artikel nr. 2), werd de bijna 7,5 m brede Scheveningseweg als tolweg geopend.

 

Dankzij de nieuwe tolweg konden de vissersvrouwen niet alleen hun vis makkelijker en sneller naar Den Haag brengen, ook de Hagenaars zelf gingen nu steeds vaker richting strand. Vaak uit nieuwsgierigheid, bijvoorbeeld wanneer ze hoorden dat er grote potvissen waren aangespoeld (en dat gebeurde destijds nogal eens) of als ze kanongebulder hoorden. Het kwam namelijk regelmatig voor, dat piraten de vangst van de vissers wilden stelen en dan werden er vanaf het Scheveningse strand kanonskogels op hen afgevuurd. En omdat je dan als Hagenaar toch al in Scheveningen was, kon je makkelijk een visje mee naar huis nemen. Het gevolg was, dat het langzamerhand ook de gewoonte werd om pas gevangen en dus super-verse vis in Scheveningen te gaan kopen. Terwijl de visserman de vis uit het schip haalde, verkocht zijn vrouw het ter plekke vanaf het zand op het strand (zie schilderij onderaan). De welgestelden Hagenaars of bedienden daarvan kwamen vaak te paard naar het strand en soms namen ze zelfs hun volgens de laatste mode geklede vrouw of familie mee, zoals we op het detail van het bovenste schilderij kunnen zien.


Zoals gezegd, wanneer er een (extra) grote potvis aangespoeld was, vulde het strand zich met nieuwsgierige Hagenaars, die daar meteen een ‘dagje uit’ van maakten. Bovendien was het vlees van deze grote walvissen geschikt voor menselijke consumptie, dus kon je thuis tijdens de maaltijd nog nagenieten van een heerlijk dagje strand. Gaandeweg de decennia na de opening van de ‘Steenwegh’ zochten meer en meer Hagenaars steeds vaker het strand op om zich te vermaken -  in een volgende Blog meer hierover.

 

 


2. 3D schilderij Hilliggien Jansen

Na het volgen van de Familie-in-Beeld workshops ‘Basistechnieken’ en ‘Creatieve Technieken’ in 2013 heeft Hilleke Bakker, net zoals Corinne uit artikel ……, vrijwel alle driewekelijkse cropdagen bezocht, tijdens welke ze zich uitsluitend bezig houdt met het uitwerken en optimaliseren van haar voorouder lay-outs. In de fysieke uitgaven van Familie in Beeld zijn diverse artikelen van haar hand verschenen. Bovendien is zij enige jaren wat de teksten betreft corrigerend redactielid geweest. 
Vanzelfsprekend werkt zij niet alleen tijdens de cropdagen in Heesch aan haar lay-outs, maar ook thuis, waar ze een aparte voorouder-hobbywerkplek heeft ingericht. Onlangs heeft ze zich daar ook gewaagd aan het maken van een 3D schilderij over haar grootmoeder van moeders kant. Hierbij heeft ze zich laten inspireren door een 50x50 cm grote IKEA-lijst met daarin een aantal ‘ruimtelijke’ herinneringen – zie hiervoor ook de uitgave van Familie in Beeld nr. 1 op pagina 62 t/m 66.


Hilleke met haar IKEA-lijst, waarin ze zowel platte als ruimtelijke herinneringen aan haar grootmoeder Hilliggien heeft verwerkt.

 


De buitenafmetingen van de zwarte lijst zijn 50x50 cm, de ‘dikte’  bedraagt 4,2 cm. De achterkant van de lijst is van hardboard en het ‘glas’ aan de voorkant is van glashelder transparante kunststof. De diepte binnenin de lijst bedraagt zo’n 3 cm. Hij kan aan de muur opgehangen worden, maar op zo’n (strak moderne) ezel doet hij het minstens zo goed ergens in de ruimte. 
Hilleke heeft de binnenkant van de achterplaat beplakt met een stuk behang uit een stalenboek. Smeer dat in z’n geheel in met een dunne laag behangers- of net iets verdunde houtlijm en laat het papier zonder luchtbellen eronder door en door drogen voordat je verder gaat. Maak eventueel eerst een proefje op een ander stuk hout. 
De tekst van de kop is gemaakt van bij de Action gekochte letters welke op stukjes dik karton gedrukt zijn en op hun beurt op lichtbruin/crèmekleurig  dessinpapier geplakt zijn, beide afkomstig uit het Familie in Beeld A3 papierassortiment – zie webwinkel. In de nog vrije hoek rechtsboven is het sterrenbeeld van Hilliggien gestempeld. Het papier daaronder is enkele tinten lichter en daarna gemat op donkerbruin cardstock. Dit geheel is samen met het crèmekleurige leef-jaartallenlabel op het eerder genoemde, lichtbruine cardstockpapier geplakt. 
Klein detail: linksboven is voor de sfeer een bronskleurig, metalen embellishment (verkrijgbaar bij scrapbook- of kralenwinkels) geplakt. Overigens maakt Hilleke vaker gebruik van dit soort ‘versierinkjes’, óók (en misschien wel juíst) op haar lay-outs.

 

Op deze oude, tot drie keer toe gematte (op dessin-, cardstock- en wederom dessinpapier) en sepia-kleurige foto heeft de toen 21 jaar oude Hilliggien een ceintuur om met een uit 1793 afkomstige gesp, die oorspronkelijk als sluiting van een kerkboek diende. 
Het breiwerkje ernaast had ze de laatste avond van haar leven nog in haar handen. Het moest een pannenlap worden. Deze bijzondere, ruimtelijk herinnering aan haar is op zwart satijnband geplakt. 
Boven dit geheel is een kopie van haar op lichtcrèmekleurig dessinpapier uitgeprinte en vervolgens gematte geboorteakte geplakt.


 
Deze originele foto is 3x gemat. Hilliggien is hier gekleed volgens de Drentse klederdracht uit Rolde, het dorp waar zij geboren en getogen is. Op ongeveer 26 jarige leeftijd verhuisde zij  naar Hoorn in het 'verre westen'. Het dunhouten lijstje is met distress-inkt gekleurd en op lichtgeel gekleurd dessinpapier geplakt. Dit papier dient als mat voor de iets vergrote handtekening van Hilliggien, afkomstig van haar huwelijksakte.

 

De geboorteakte is op donkerbruin cardstockpapier gemat. Het is natuurlijk het mooist wanneer de donkerbruine randen rondom overal precies dezelfde breedte hebben. Dat bereik je met de zgn. mat-liniaal met daarop de hier gebruikte, 1,6 mm randbreedte. Deze liniaal met 4 verschillende randbreedtes behoort bij de FiB-set F281, bestaande uit 3 matlinialen met in totaal 10 verschillende randbreedtes – zie ook Familie in Beeld nr. 6,  pagina 6 t/m 11. 
Daarboven 2 bronzen embellishments met daarin portretfotootjes van Hilligien en haar echtgenoot, afkomstig van een ‘staatsiefoto’ gemaakt ter ere van het één jarig bestaan van hun huwelijk. In de ronde krans en óp elke foto is een zgn. cabochon geplakt. Dit is een (hier toevallig) precies passend, plat en helder transparant bolletje van kunststof, waardoor het lijkt alsof het portret achter glas is ingelijst.

 

 


3. Zeeslag Camperduin bekeken door een patrijspoort

Toepasselijker kan het bijna niet: deze in 3D uitgevoerde A3 lay-out met openslaande patrijspoort  maakte Corinne de Ling over een belangrijke en voor hem indrukwekkende gebeurtenis in het leven van haar oudvader Matthias Wijchel (1755-1832) – zie ook het eerste artikel in Blog nr. #21 in de kolom ‘Blogarchief’, rechts op de eerste pagina van deze site. 
De lay-out is onderdeel van een serie van vijf stuks en gaat over de zeeslag tegen de Engelsen voor de kust van Camperduin (Noord-Holland) op 11 oktober 1797. Matthias overleefde deze strijd in de functie van cadet.

 

Het verloop van de vijf dagen durende zeeslag staat per dag in het kort beschreven op de witte papiertjes welke op het basisvel zijn geplakt. 
N.B.  De zilverkleurige ‘schroeven’ op de rand van de patrijspoort zijn splitpennen uit het scrapbook-assortiment. Omdat ze zo glimmen hebben ze tijdens het scannen van de lay-out dunne, zwarte strepen over deze afbeelding getrokken. 
De koptekst bovenaan de lay-out is gemaakt met 8 mm hoge, witte Pickup plakletters. Het ‘glas’ in de patrijspoort is afkomstig van een stevige, helder transparante overheadsheet. 
De basis van de lay-out is een lichtblauw A3 vel (F200) uit de serie cardstockvellen van Familie in Beeld, met daarop een gedeelte van een vel dessinpapier van het scrapbookmerk Stamperia. De uit gestreepte golfrandjes onderaan de lay-out zijn gekopieerd van een tegeltableau en daarna uitgeknipt. Hetzelfde geldt voor de zeilschepen uit die tijd. 

 

Na het openen van de patrijspoort zijn de tekstblokken goed leesbaar; ze zijn stuk voor stuk gemat en daarna direct op de ondergrond geplakt. Dat is anders met de zeilschepen en de uit 3 mm dik grijsbordkarton gestanste golfrand-embellishments (scrapbookwinkel). Deze zijn met 2 en 4 mm dik foamtape als 3D-element  opgeplakt. 
Onder de uitgeknipte en gedeeltelijk uitgesneden (de vlakken binnen de zeilen) zeilscheepjes is één laag 2 mm dik foamtape geplakt; onder de grijsbordkartonnen golfrandjes zitten twee lagen van 2 mm dik foamtape.

 

Een detailfoto van de buitenkant van het scharnier van de patrijspoort. Dit scharnier is ‘gebruiksproof’ (wel met de nodige voorzichtigheid…) opgebouwd m.b.v. een goede soort (grijs) Duketape. De ring van de patrijspoort bestaat uit een lichtblauwe bovenlaag met zilverkleurige nep-popnagels en een wat meer donkerblauwe onderlaag; daartussen zit een laag van stevig karton. Het 'glazen' raam is gemaakt van een heldertransparante sheet. Het scharnier is beplakt met duct-tape om het geheel bij elkaar te houden en zonder te scheuren open en dicht te te kunnen laten gaan - zie ook foto hieronder.




   De showtas voorbereiden.


Om de patrijspoort te kunnen openen zonder dat de lay-out hiervoor uit de showtas  geschoven moet worden, dient er in de voorste laag van de showtas een iets groter gat dan de patrijspoort zelf is gesneden te worden. Dit gebeurt als volgt: maak eerst een A3 zwart/wit kopie van de kant en klare A3 lay-out. Schuif deze sluitend tegen de binnen-onderkant van de showtas. Schuif tussen de achterkant van de lay-out en de onderste laag van de showtas een (bij voorkeur bijna passend) stuk dik karton om te voorkomen dat er straks ook in de achterkant van de showtas gesneden wordt. Snijd vervolgens met een ‘vers’ afgebroken en dus extra scherpe snijpunt van het afbreekmesje een iets (2 mm) groter gat uit rondom de patrijspoort en het scharniergedeelte. 
Haal daarna het zwart/wit vel en het snijkarton uit de showtas en schuif tenslotte de lay-out er voorzichtig in. 
Het principe van deze 3D openklap-techniek wordt o.a. besproken en geoefend tijdens workshop nr. 1 Basistechnieken op zaterdag 5 oktober.

 


De klus is geklaard en daar mag Corinne met recht trots op zijn. Het ontwerpen en uitwerken van deze bijzondere 3D lay-out heeft toch iets meer tijd gekost dan dat de cropdag in Heesch duurde. Links van deze patrijspoort lay-out (= rechtsonder op de foto) is nog net de helft van de eerste 3D lay-out van Matthias zoals beschreven in Blog #21 te zien.





 4. Krantenartikelen in het voorouderalbum

Mijn stamgrootvader Abraham Jacobsz van der Dussen (1595-1676, 11e generatie) was een tijdgenoot van kunstschilder Frans Hals, die in Haarlem woonde en daar veel gewerkt heeft. Van de voorouders uit die tijd waarvan ik tot op heden een persoonlijke lay-out gemaakt heb, woonde Abraham het dichtst bij Haarlem en om die reden heb ik de tijdsbeeld lay-outs over Frans Hals bij hem in mijn voorouderalbum geplaatst.

 


Even iets over mijn stamgrootvader nr. 1136 en de stad Utrecht. Ruim vier jaar heb ik in de Jaren ’70 in deze stad als chefredacteur bij de toenmalige uitgeverij Eska aan de Lijnmarkt bij het tijdschrift NaVijven gewerkt. En omdat de Lijnmarkt hartje centrum is , heb ik daar tussen de middag heel wat met de benenwagen rond getuft. De Oude Gracht, Mariaplaats en de Zadelstraat, het Domplein en de Stadhuisbrug, het zijn allemaal heel bekende straten en plekken voor mij. 
Bij het maken van Abraham’s lay-out vroeg ik mij af hoe het er toen, in de 17e eeuw, daar uitgezien heeft. Op internet vond ik veel in gravure uitgewerkte, herkenbare plekjes. Straten waar Abraham zeker ook gelopen heeft en dus moesten die (bij het ontbreken van persoonlijke afbeeldingen) op zijn ‘technische’ lay-out, gewoon tussen de overige labels en tekstblokken.

In het totaal betreft het hier 13 blokken met teksten en afbeeldingen van verschillende grootte, en dus kan dat een drukke, misschien zelfs ietwat chaotische compositie worden op dat A3-vel. Om dat te voor komen zitten er om te beginnen drie gedeeltelijke overlappingen bij de plaatjes in: de Stadhuisbrug, de Domtoren en de Maartensbrug. Een sterk punt hierbij is, dat de drie afbeeldingen zich min of meer in het midden van het totaalbeeld bevinden, met de Domtoren als letterlijke ‘uitschieter’ naar boven in het midden. Het meest linkse plaatje had van zichzelf al een kaderrand om zich heen. Om de andere twee afbeeldingen individueel goed te laten uitkomen, zijn ze met een smal randje op 200 grams lichtgeel/crème printpapier  gemat. 
Op de tweede plaats zijn zowel de grote als de kleinere blokken zonder al te veel tussenruimte van boven tot beneden en van links naar rechts bijna sluitend op het vel geplakt, waardoor er een ‘stabiele en rustige compositie ontstaan is.



Regelmatig staat er op dinsdag op de ‘Historie’-pagina van de Telegraaf een artikel waarvan ik denk: “dit past prachtig als aanvulling op het tijdsbeeld van die of die voorouders of bij dat bepaalde historische gebeuren”. 
Welnu, ‘Schateren in de 17e eeuw taboe’ is zo’n artikel. Het werd gepubliceerd n.a.v. de unieke overzichtstentoonstelling van werken van Frans Hals in het Rijksmuseum te Amsterdam, die nog tot 9 juni 2024 te bezoeken is; vanwege het tijdslot van tevoren even op internet kaarten bestellen. Zo’n krantenartikel artikel kopieer ik altijd op 85 % van de ware grootte op een A3-vel 200 grams glad printpapier (Bestelnr. F257), zodat het met wat ruimte er omheen netjes in de breedte op het vel past. Vervolgens zoek ik er op internet wat aan het onderwerp gerelateerde afbeeldingen én teksten bij. Afhankelijk van hun grootte op internet worden ze groter of kleiner uitgeprint; dat laatste betreft voornamelijk teksten – meestal gaan die op  85 %.

 

 

De tekst rechts bovenin zijn met zelfklevende, zwarte Pickup letters (12 mm hoog – F276A) en letters/cijfers (8 mm hoog) van het lettertype ‘Largo’ gemaakt. 
Hals was een ware meester in het schilderen van lachende mensen en beheerste deze kunst als geen ander. Eén van zijn bekendste schilderijen is ‘de lachende jongen’ bovenaan de pagina. In 1937 is er een serie van 4 kinderzegels over uitgegeven, waarvan er 2 naast het artikel zijn geplakt - een mooi voorbeeld van het toepassen van postzegels in het album zoals beschreven in de voorgaande Blog (nummer 1, artikel nr. 5).

 




5. Cropdagen en workshops

De cropdagen worden over het algemeen om de 3 weken op een zaterdag in Heesch gehouden en wel van 10.00 tot 16.00/16.30 uur. Inclusief lunch, koffie, thee e.d. bedraagt de prijs € 15,95 per keer. Tot eind dit jaar zijn de data:

15 juni

29 juni

13 juli

10 augustus

31 augustus

21 september

12 oktober

2 november

23 november

14 december.


 

De eerstvolgende workshop is workshop nr. 1: ‘Basistechnieken’ en wordt gehouden op: zaterdag 5 oktober,

gevolgd door workshop nr. 2: ‘Creatieve Technieken’ op: zaterdag 16 november.



De workshops duren van 10.00 tot 16.30 uur en worden gehouden in Heesch aan de Bosschebaan 68A (rechtsboven de hoekwinkel ‘WomenWorks’). 
Prijs: € 49,50 per workshop, inclusief lunch, koffie of thee.

Meer informatie over de crop- en workshopdagen lees je in Blog #21, artikel nr. 5.

Als je je wilt opgeven voor een cropdag of workshop, klik dan HIER.