1. Zomaar een dagje uit naar de Jaren ’50, ’60 en ‘70
Door Wim Kros
‘Herinneringen maken’, dat is tegenwoordig een nieuwe
uitspraak wanneer je iets bijzonders in het vooruitzicht hebt, een stedentrip
of een extra mooie reis gaat maken, een nog nooit gezien familielid gaat
ontmoeten, kortom iets nieuws of spannends gaat beleven.
Maar heb je er wel eens bij stil gestaan, dat je als het
ware ook naar levensechte, ruimtelijke ‘herinneringen’ kunt gaan kijken. Dingen
gaan zien die je aan vroeger doen denken of die je in de Jaren ’50, ’60 of ‘70 misschien wel dagelijks in je handen hebt
gehad of gebruikt hebt. Dingen die je nu vergeten bent, maar zodra je ze weer
ziet onmiddellijk beelden en/of verhalen bij je naar boven brengen.
Welnu, als je zin hebt in zo’n ‘herinneringen- of memory’-uitstapje
kun je terecht in het plaatsje Horn in Noord-Limburg, tussen Roermond en het
bekende ‘witte’ plaatsje Thorn. Op terugreis van een korte vakantie in
Zuid-Limburg kwamen we er nagenoeg langs en hebben we daar toch weer een
keertje het ‘Museum Terug in de Tijd’ bezocht. En geloof me: het is de
moeite meer dan waard. Nostalgie ten top. Van een doosje Agricola keelpastilles
tot Fresh-Up aftershave, van een oude groenten- of kruidenierswinkel tot een
dokters-/tandartsenkamer en van een Puch tot een Renault Dauphine of
Volkswagen. Compleet ingerichte Jaren ’50 huiskamers, diverse soorten winkels
aan een ‘winkelstraat’, een kantoorkamer en werkplaatsen met gereedschappen uit
die tijd, oude fietsen, auto’s en rijtuigen, kortom teveel om op te noemen.
Op het moment van ons bezoek had ik geen camera tot mijn beschikking, dus geen actuele foto’s in dit artikel. Familie in Beeld heeft er echter al eerder over geschreven en wel in nr. 2 uit 2013 op pagina 10 t/m 13. Veel is er niet veranderd, de collectie is alleen maar verder uitgebreid, dus sla het artikel erop na als je het tijdschrift (nog) hebt en anders kan je het blad (met natuurlijk nog veel meer familiegeschiedenis-informatie) ook nu nog bestellen: klik HIER om er naar toe te gaan in de webwinkel.
Hierboven en -onder krijg je een indruk van de vier pagina’s uit de betreffende uitgave.
Informatie
Adres ‘Museum Terug in de Tijd’: Napoleonsweg 3 6085
Horn (Noord-Limburg).
Tel: 0475 582
084 of
06 532 496 58. Geopend van april t/m oktober; voor overige data zie de
website.
Openingstijden: maandag gesloten; di t/m vrij: 10.00 – 17.00 uur; za
& zo: 11.00 - 17.00 uur.
Toegangsprijzen: van 0 – 12 jaar: € 5,00; 13 jaar en ouder: € 8,50.
2. Bevrijdings lay-outs 1944/’45
Door Corrie van der Voet
Hendrik Vreeswijk, de vader van Corrie, heeft zowel de tweede wereldoorlog als de bevrijding van de Duitsers heel intensief meegemaakt. Om die reden laat Corrie deze periode uitgebreid en in sommige gevallen tot in de details terugkomen op de voorouder lay-outs van haar vader. Het eerste gedeelte tot aan zijn verlof in 1944 laten we hier niet zien, maar wel de tijd vanaf het moment dat de geallieerden op de Franse kust landden.
Nadat in 1939 de Duitsers Polen waren binnen gevallen, werd hij tijdens de mobilisatie opgeroepen. Tijdens de oorlog werd hij door de Arbeitseinsatz in Duitsland te werk gesteld bij de bevoorrading van de Duitse militairen. Bij werkzaamheden bij de Bosch-fabrieken maakte hij zelfs het bombardement van Leningrad mee. Eind ’44 mocht hij te voet en per trein op verlof naar Nederland.
D-Day begon in de nacht van maandag 5 op dinsdag 6 juni 1944. Aan de hand van een tijdsbalk, 2 tekstblokken, 2 landkaartjes en 2 foto’s laat Corrie zien hoe de westerse geallieerden op de kust van Normandië aan land kwamen en over land doorstootten richting België en Nederland.
Ondanks de vele verschillende opgeplakte elementen straalt deze lay-out toch de nodige rust uit. Dat komt niet alleen vanwege het feit dat zes elementen op een contrasterende kleur cardstockpapier gemat zijn, maar ook en vooral doordat ze allemaal vrijwel naadloos en keurig haaks tegen elkaar geplakt zijn - een secuur werkje dat alleen met de 5x5 mm ruitjesliniaal in combinatie met een grote driehoek uitgevoerd kan worden.
Vanuit België vochten de geallieerden zich een weg richting Arnhem en bereikten in september ’44 de regio Eindhoven. Net ten zuiden van deze stad ligt Veldhoven, de plaats waar de inmiddels ondergedoken Hendrik met vrouw en kinderen woonden. Om deze reden heeft Corrie op dit A3-vel flink uitgepakt met een uitgebreid stuk tekst en een grote landkaart met daarop de bevrijdingsroute van operatie Market Garden, waarbij de Duitse tegenaanvallen (hakenkruisteken) en de luchtlandingen (parachute-symbooltje) van de Britten en Amerikanen staan aangegeven.
In december 1944 werd Hendrik opgeroepen om zich (weer) aan te sluiten bij het Nederlandse leger om samen met de Amerikanen en Engelsen de Duitsers d.m.v. hevige gevechten terug te dwingen naar het Oosten. Naast de door Corrie geschreven teksten is op deze lay-out ook een brief geplakt, welke Hendrik op 1 februari 1945 vanuit Duitsland naar zijn ‘Lieve vrouw en kinderen’ stuurde.
Op 23 september verloren de geallieerden de slag om Arnhem en kwam de bevrijding van Nederland tot stilstand. Hoewel het zuiden bevrijd was, bleven het noorden en westen bezet door de Duitser – zie kaartje. In de maanden daarna ontstond er met name in het westen een enorm tekort aan voedsel, brandstof en andere levensbehoeften. De koude winter van 1944-1945 ging dan ook de geschiedenis in als de barre “hongerwinter ‘44/’45”. Het eten ging op de bon (zie de bonnetjes rechts onderaan) en er vonden voedseldroppings plaats.
Corrie heeft dit alles op deze en de volgende, prachtige lay-outs sfeervol en naar waarheid weergegeven d.m.v. foto’s, plaatjes en landkaarten welke ze allemaal van internet geplukt heeft. Lang leve Google!
De Duitse overgave vond binnen één week in mei 1945 op 4 belangrijke plekken plaats en daar wordt op deze lay-out gedetailleerd verslag van gedaan. Op 4 mei werd de eerste ‘vrede’ getekend op de Lüneburger heide in Duitsland in het bijzijn van de Amerikaanse generaal Montgomery, gevolgd op 5 mei door de ondertekening in Nederland in ‘Hotel De Wereld’ in Wageningen onder toeziend oog van prins Bernhard, vervolgens werd getekend op 7 mei in het Franse Reims in aanwezigheid van generaal Eisenhouwer, de latere president van Amerika, en tenslotte vond voor de Russen, de geallieerden vanuit het oosten, de ondertekening plaats in Berlijn op 8 mei 1945. Hierbij waren ook de Amerikanen, Engelsen en Canadezen aanwezig.
De manier waarop Corrie het verloop van de bevrijding van Europa op vijf A3 lay-outs heeft uitgewerkt vond ondergetekende zo mooi, neutraal en compact gedaan, dat ik ze mocht kopiëren om ze in mijn eigen voorouderalbum bij mijn grootvader van vader’s kant te gebruiken.
3. Plattegrond als ondersteuning van de herinnering
Door Wim Kros
In een zo compleet mogelijk voorouder-, familie- of
levensloopalbum zitten niet alleen foto’s, fotokopieën, knipsels en
tekstblokken, maar ook (delen van) landkaarten, stadsplattegronden en ‘gewone’ plattegronden.
Wanneer je ze hebt, zijn foto’s natuurlijk het belangrijkst,
maar juist een ‘gewone’ plattegrond is voor het behoud van een juiste herinnering van groot belang.
Onder een gewone plattegrond versta ik een afbeelding van een woonsituatie
(bijv. een boerderij met alles er omheen) of het bovenaanzicht van een huis
(bouwtekening) of inrichting van een kamer, maar het kan ook het bovenaanzicht
van een camping of winkelcentrum zijn.
Helaas wordt het maken van een zelf getekende tekening, het kopiëren of
uitknippen uit een folder o.i.d. en tenslotte ook inplakken ervan in veel gevallen (voor het gemak?) vergeten en dat
zijn m.i. gemiste kansen.
Nuttig en praktisch
Eigenlijk spreekt het voor zich dat een goede, ter zake
doende plattegrond een nuttige aanvulling op het geheel is. Duidelijkheid is
daarbij een eerste vereiste. Maak hem daarom niet te klein, zeker niet wanneer
het een afbeelding in zwart/wit betreft. Vaak geeft enige kleur in het plaatje
extra duidelijkheid. Maak het de lezer makkelijk door op de plattegrond
bepaalde toevoegingen te tekenen of te plakken (te vinden op de
Pickup-velletjes met zelfklevende letters/cijfers) zoals een (opvallende) pijl,
grote punt of een stervormig symbool waarmee je een in het ‘verhaal’ bedoelde
plek aanduidt. Een heel handig en zeer doeltreffend hulpmiddel zijn de zgn.
plaklijnen waarmee je een directe verbinding maakt met een punt op de
plattegrond en een foto of afbeelding elders op de lay-out. Zie hiervoor ook
het artikel ‘Plaklijnen die verbinden’ aan het eind van deze blog.
De praktische kant van een plattegrond ligt in het feit dat
het een uitstekende ‘opvuller’ is wanneer je bijvoorbeeld op een lay-out ruimte
over hebt. En omdat je bij een landkaart of (stads)plattegrond in ieder geval zelf de gewenste grootte, maar
vaak ook de juiste verhouding breedte-hoogte kunt bepalen, kun je hem met het
kopieerapparaat precies op de vereiste grootte passend in het open ‘gat’
afdrukken.
Dit artikel vertelt hoe je aan zo’n plattegrond komt en
wanneer en waar je hem in het album plakt. De voorbeelden zijn op
jaartal-volgorde geplaatst en komen op één uitzondering na uit mijn familie-
of levensloopalbums.
1941 – Het is oorlog en in Den Haag, waar het gezin van de ouders van mijn moeder woont, is aan van alles tekort. Ondanks dat zag mijn toen 19 jarige moeder toch kans om regelmatig (met een zgn. boxje) zowel binnen- als buitenshuis foto’s te maken van hun soms benarde levensomstandigheden (een vooral later) kostbaar bezit, dat meer dan een ereplaats in het A3 familie-album verdient. De foto’s op deze lay-out zijn bewust bij elkaar geplakt, omdat ze allemaal in en rondom de woonkamer van mijn opa en oma gemaakt zijn. Deze (zoals dat toen normaal was) niet al te grote woonkamer was direct gelegen achter hun kruidenierswinkel. Veel aan ontspanning was er niet te doen. Er was geen TV en een radio mocht je van de Duitsers (eigenlijk…) niet in huis hebben. Na het werk kon je lezen, breien of een ander soort hand(ambachtelijk)werkje doen en dat zie je dan ook op de 2 foto’s bovenin het midden.
Wat je niet zo goed kunt zien, is dat mijn opa na een dag kruidenieren de ingeleverde voedselbonnen aan het tellen en sorteren is, zo vertelde de zus van mijn moeder mij toen ik in 2010 dit familie-album maakte. Samen met haar heb ik aan de hand van de foto’s én haar herinneringen de schetsachtige tekening/plattegrond van de inrichting van hun woonkamer kunnen maken. En omdat hierop de plekken staan aangegeven vanwaar de foto’s zijn gemaakt (let op de corresponderende letters op de tekening en bij de foto’s), kruip je bij het intensief bekijken van de foto’s als het ware in de woonkamer. De bijschriften doen de rest.
1950 – Eveneens in de serie A3 familie-albums een spread van het huis en de tuin van mijn eveneens in Den Haag wonende opa en oma van vaders kant. Tot mijn 12e jaar ben ik daar regelmatig op bezoek geweest en kende ik hun huis min of meer op mijn duimpje. Het was dan ook niet moeilijk om er een mooie plattegrond van te tekenen, hoewel (en helaas) zonder maatvoering. Het toen in mijn ogen heel grote huis bestaat nog steeds, dus ik zou kunnen aanbellen en vragen of ik de afmetingen alsnog in grote lijnen zou kunnen opmeten, maar dat komt er dus niet van. In tegenstelling tot de plattegrond hiervoor wilde ik er hier een duidelijke, strakke tekening van maken en dat lukte relatief makkelijk m.b.v. millimeterpapier, in A4-blocs te koop bij een goede kantoorboekhandel. De tekening werd eerst met geschatte maatvoering met een dun schrijvend vulpotlood (dikte stift 0.5 mm) in lichte lijnen opgezet en daarna met watervaste dunschrijvers van 0,3 – 0,5 en 0,8 mm dikte geïnkt, waarna de potloodlijnen weggegumd konden worden - zie ook de afbeelding hieronder.
Maar er staat nog een plattegrond op deze (met vanwege de vele foto’s over dit onderwerp extra bijgeplakte, openklapbare pagina’s) spread en dat is de stratenkaart van Den Haag met de buurten waar mijn opa en oma en mijn ouders met mij toen woonden: de Pijnboomstraat en rechtsonder de Van Kinsbergenstraat. De rode lijn geeft aan hoe wij lopend of op de fiets naar opa en oma gingen. Vanwege een goede leesbaarheid is de plattegrond redelijk groot uitgeprint/afgedrukt, hetgeen ook nog eens de mogelijkheid geeft om op niet ter zake doende gedeelten ervan foto’s of ansichtkaarten van de betreffende omgeving te plakken.
1952 – Enkele pagina’s verderop in hetzelfde A3
familie-album als hierboven een (wederom aan de linkerkant openklapbare
extra bijgeplakte pagina) spread over één onderwerp: het Koningsplein in Den
Haag met 2 stadsplattegronden. Ter oriëntatie is de plattegrond rechts groot
over de gehele pagina geplakt, met daar overheen familiefoto’s (ik heb er
ondertussen een zusje bij gekregen) welke op het Koningsplein en in het
Haagsche Bos zijn genomen. Wij woonden in een smalle straat driehoog in een oud
huis in de binnenstad en als mijn moeder met ons ging wandelen, waren wij
tussen het natuurlijke groen in de binnenstad te vinden. Zelf vond ik overigens
de grote, oranje vissen, die in de vijver op het Koningsplein zwommen, veel
interessanter.
Nog even het volgende, maar wel terzijde. Ik doe dat vaker:
een originele, eigenlijk te klein afgedrukte foto of zoals in dit geval een originele
ansichtkaart (zie linksboven op linker pagina) wél inplakken, maar
tegelijkertijd een flinke (gekopieerde) vergroting ervan erbij plakken. De
reden hiervan is simpel, want op de vergroting is alles veel beter en
herkenbaarder te zien. Bovendien kan zo’n vergroting mooi bladvullend zijn als
dat nodig is.
1965 – Een pagina met een geheel andere uitstraling
rondom de plattegrond: geen foto’s, maar getekende schetsen van hoe ik mijn zolderkamer
in het nieuwe huis van mijn ouders aan de Galenuslaan te Groningen zou kunnen
of willen inrichten. Het door mijn opa gemaakte, eikenhouten bureau, het
opklapbed en het rek met planken had ik al in mijn vorige kamer, maar de twee
‘luie’ stoelen en de salontafel kreeg ik er van mijn ouders bij, omdat zij na
de verhuizing beneden een nieuw bankstel kregen. De schetsen zijn destijds in
een relatief groot schetsboek met een HB potlood gemaakt, waardoor het
getekende uiteindelijk te licht op het papier staat. Tijdens het verkleind
kopiëren is de printer op extra donker afdrukken gezet, waardoor de achtergrond
van de in te plakken afdrukken een lichtgrijsblauwe tint gekregen hebben.
Deze pagina is overigens niet afkomstig uit een
familie-album, maar uit één van mijn eerste levensloop-albums, waar ik
met het inplakken ervan zo’n 3 jaar geleden begonnen ben.
Links op deze lay-out heb ik de op 65 % verkleinde pagina’s
van mijn dagboek uit die (verhuis)tijd geplakt. Omdat ik in zo’n geval niet van
een witte achtergrond houd, zijn ze afgedrukt op licht beige gekleurd, 200
grams A4 printpapier uit de set F311 – klik HIER om naar de webwinkel te gaan
voor meer informatie.
1969 – Weer een verhuis/inrichtings-pagina, maar nu uit
mijn levensloop-album van ’69. Het gaat hier om mijn eerste, ‘eigen’ (huur)huis
nadat ik ‘uitgevlogen’ was: een vierkamerflat (waarvan wij drie kamers hebben
gemaakt) aan de Badelochstraat in Eindhoven. De net gebouwde flat heeft een
oppervlakte van circa 67 m2. Er was toen bepaald geen sprake van woningnood,
want we konden er zo in en zelfs nog kiezen op welke woonlaag we wilden wonen. Het
werd natuurlijk de bovenste: acht hoog, dus met het mooiste uitzicht.
Ook aan een nieuw gebouwd huis moet altijd nog het e.e.a.
gedaan worden. Het afbreken van de glazen wand met deur tussen eet- en
woonkamer en het achter schrootjes wegwerken van één van de twee deuren tussen
hal en woonkamer (zie onderste foto) waren het belangrijkst. Bovenste foto: het
leggen en plakken van de vloerbedekking in de slaapkamer samen met mijn pa.
Daaronder een leuk ‘woon’-artikel uit een oktoberkrant uit dat jaar. De op
schaal getekende plattegrond van de nog niet ingerichte flat is gemaakt op millimeterpapier.
1970 - Op de lay-out hierboven een foto van het inmiddels (het is kerst 1970) ingerichte zitgedeelte van de woonkamer, waar de sfeer van de Jaren ’70 toch wel te proeven is. Door de glasgordijnen en door de balkonbalustrade het in aanbouw zijnde Winkelcentrum Woensel te zien. De ‘kale’ plattegrond van de lay-out hierboven is hier aangepast: de gehele flat is ingericht en kan zo zelfs tientallen jaren later een eventueel vertroebelde herinnering weer terug bij de waarheid brengen.
1974 – Om foutieve herinneringsbeelden te voorkomen, zijn niet alleen de indeling en inrichting van woningen belangrijk om op papier te zetten én te bewaren, maar ook van andere plekken waar je vaak komt of wat langer bent, zoals bijvoorbeeld je werkplek, vakantiehuis, (moes)tuin of hobbyruimte. In het laatste geval kan je zo’n plattegrondtekening wat gedetailleerder uitwerken.
En dat een dergelijk ruggensteuntje voor je geheugen lang niet altijd op schaal en op millimeterpapier uitgewerkt hoeft te worden, zie je op deze lay-out. Het is een schets van de werkruimte van de redactie van het hobbyblad NaVijven, waar ik in augustus 1974 bij de toenmalige uitgeverij Eska aan de Lijnmarkt (zie ansichtkaart midden rechts) in Utrecht als assistent van de hoofdredacteur mijn journalistieke loopbaan in de hobbywereld begon. President Nixon trad toen (verplicht) af – zie krantenartikel – en ik trad (vrijwillig) als groentje aan. Zelfs mijn ‘klok-plaatje’ van destijds kwam uit de bekende schoenendoos van zolder en vond zijn definitieve plek bovenaan deze pagina.
Om snel de situatie in de redactieruimte te kunnen overzien, is vanaf mijn bureau op de schetstekening een smalle, zelfklevende oranje verbindingslijn (artikel F303 – klik HIER) naar mijn bureau op de foto geplakt.
1975 – Op deze pagina uit levensloop-album ’75 staan
voor wat betreft de ontstaanstechniek
plattegrondjes van geheel andere aard. Niks geen maten meten en op
schaal uittekenen, maar gewoon uitknippen (of natuurlijk beter: uitsnijden!)
uit de nieuwbouw presentatiefolder van een nieuwbouwproject in Peize in
Drenthe. Op 20 juni kregen mijn ouders de sleutel van deze patiobungalow en
zijn we met het vierkoppige gezin + aanhang begonnen met het schoonmaken en
inrichten. Ook daar zijn natuurlijk foto’s van, maar die staan op de hier niet
afgebeelde, volgende pagina’s.
Als accountant bewaarde mijn vader o.a. alle belangrijke
facturen en jawel hoor, uit de geërfde schoenendozen van zolder kwam de
aankoopfactuur van het huis boven water. Op 65 % in kleur verkleinen en samen
met de ‘sleutel’-pagina uit de toenmalige jaaragenda (linksboven) van mijn
moeder in het album plakken natuurlijk. Mooier kan je zo’n pagina niet maken.
Om toch enige rust in de compositie te brengen zijn vijf van de zes elementen
tegen of gedeeltelijk over elkaar heen geplakt. De ruimte ertussen kan daarna
mooi met een ter zake doend bijschrift gevuld worden.
1990 – Ik kan het ook niet helpen, maar naast mijn
voorouder-, familie- en levensloopalbums hield/houd ik nog andere boekachtige
albums bij, waaronder drie heuse gastenboeken voor de drie huizen waar we in
Heesch gewoond hebben/nog wonen, een soort logboeken met daarin de plaatsen
waar we met eerst de caravan en daarna de camper in Europa gestaan hebben en we
hebben zelfs een cahier waarin we bijhouden wat we wanneer met onze gasten
gegeten hebben, zodat we ze een volgende keer niet hetzelfde zouden voorzetten.
En jawel hoor, wat ik destijds niet echt
niet heb kunnen bevroeden, is dat ik aan al die stukjes tekst, die onze gasten
vanaf 1980 in de gastenboeken geschreven hebben, heel veel (op de waarheid van
toen berustende) informatie kan halen voor de levensloopalbums welke ik
momenteel aan het maken ben. In die stukjes staat namelijk precies beschreven
wat we tijdens hun bezoek of logeerpartij met hun gedaan hebben, waar we het
over gehad hebben en soms zelfs hoe het er in de wereld op dat moment aan toe
ging.
Min of meer hetzelfde, maar toch net even iets anders, geldt
ook voor al mijn bewaarde jaaragenda’s, waarbij de juiste data natuurlijk het
belangrijkst zijn. Om die reden plak, ik als een soort ‘bewijs’, hier en daar
zo’n op 85 of 65 % verkleinde agendapagina in bij de betreffende foto of
gastenboektekst.
Welnu, de pagina hierboven is dus afkomstig uit het camper-logboek.
Vaste prik in dit gelinieerde ‘boek’ (afmetingen 21x32x3,5 cm) is dat van elke camping waar we
tenminste één nacht verblijven, een (verkleinde) plattegrond uit de
campingfolder ingeplakt wordt met daarop onze staplaats. Daar omheen komt dan een
situatiefoto van de plek, de betreffende verblijfdatum of -data en (als die er
is, maar na enig aandringen is dat vrijwel altijd het geval) een stempel van de
camping. Open ruimtes op de pagina worden opgevuld met bijschriften van
indrukken over of een beoordeling van de camping of iets over de
weersgesteldheid van dat moment.
2016 – Toen we in dit jaar verhuisden naar onze huidige woning met een veel kleinere tuin als we daarvoor hadden, wisten we precies wat we in de tuin wilden hebben: een veranda, een sauna en jacuzzi, een palm in de aarde, een vijgenboon in de aarde, een olijf in een grote bak, een tuin- parasol en kunstgras. De vraag was alleen hoe richten we een tuin van 16 x 5,5 m met dit alles op een zo praktisch, mooi en vooral intiem mogelijke manier in. Een tekening van een ‘lege’ plattegrond op schaal met een op dezelfde schaal getekende, uitgeknipte bovenaanzichten van alle spullen die erin moeten komen is dan dé oplossing. Het schuurtje had het bouwbedrijf er al gezet, dus die plek was bepaald, maar voor de rest was het een kwestie van net zolang heen en weer schuiven met de uitgeknipte bovenaanzichten totdat het naar onze zin was. Ontwerpen, verwerpen en weer opnieuw beginnen, dus en natuurlijk van elke indeling even met de telefoon een fotootje maken, zodat later het de verschillende ontwerpen met elkaar vergeleken konden worden. Van de uiteindelijk gekozen indeling hebben we alle uitgeknipte bovenaanzichten op de op millimeterpapier getekende plattegrond geplakt, deze verkleind in kleur gekopieerd en op de eerste pagina in ons ‘wellness’-gastenboek geplakt – een mooiere manier om een boek met herinneringen over één bepaald onderwerp te beginnen, is er eigenlijk niet.
4. Belangrijke, meerbladige stukken in de showtas
Door Maria van den Heuvel
Met een knipoog naar de kwartierstaat brengt Maria in haar
A3-albums de familiegeschiedenis van het gezin Van den Heuvel in beeld. Sinds
1890 werkt en leeft de familie op een boerderij en eigenlijk staat die
boerderij, welke in de afgelopen bijna 135 jaar meermaals verbouwd of zelfs
verplaatst is, naast het familieleven centraal in het verhaal.
Het boerenbedrijf is daarbij diverse keren overgegaan van
vader op zoon. Om zo’n overname goed te laten verlopen, wordt er naast de
nodige contracten en overnamepapieren nog veel meer belangrijks op papier gezet
en dat moet allemaal bewaard en dus in het album geplakt worden.
Omdat een dergelijke overeenkomst uit meerdere A4-velletjes bestaat welke vanwege de ruimte in het album niet naast elkaar geplakt kunnen worden, heeft Maria hiervoor een mooie en tevens praktische standaardoplossing bedacht: het hele stapeltje in een A4 showtas, waarvan de witte rand met ordner- of multo-gaatjes met een scherp afbreekmesje zo netjes mogelijk is afgesneden (zie het smalle, overgebleven witte randje links langs de rand van de aan drie kanten gesloten A4-showtas).
N.B. Wanneer het stapeltje papier te dik is, zal het niet netjes vlak liggend in de showtas passen. Snijd in dat geval, afhankelijk van de dikte van de stapel, een randje met een breedte van enkele millimeters van de vellen papier af.
Maak eerst een compositie-ontwerp op het A3-vel van alle
elementen die op de pagina moeten komen. Ontwerpen = verwerpen, dus schuif net zolang met e.e.a.
heen en weer tot het echt naar je zin is. Maak met je telefoon recht van
bovenaf een foto van het geheel, zodat je later tijdens het op volgorde
opplakken (sommige dingen liggen immers over elkaar heen!) nog eens kunt
terugkijken hoe alles nu precies lag.
Breng vervolgens op de achterzijde van de showtas langs de
vier randen een streep/strook (dubbelzijdig klevende) lijm aan en plak de
showtas op de gewenste plaats. Overal goed aandrukken. Daarna de overige
elementen op de lay-out plakken, die op of waar nodig gedeeltelijk over de
showtas vallen.
Om het betreffende stapeltje papier makkelijk uit en na het
lezen weer in de showtas te kunnen schuiven,
heeft Maria in dezelfde kleur cardstockpapier als het achtergrondvel een
circa 8 cm brede en 36 cm lange strook gesneden. Om het stapeltje straks in één
keer uit de showtas te kunnen trekken, wordt van het papier aan de onderkant
van de strook 2 cm naar boven omgevouwen.
Aan de bovenkant wordt van de rechte rand in een brede
pijlvorm gesneden. Om deze vorm en het feit dat je het geheel naar boven kunt
trekken te verduidelijken, is er van een Pickup vel met 12 mm hoge, witte
plakletters een ‘V’ afgehaald en deze
ondersteboven tegen de pijlpunt geplakt. Door in het midden van de binnenpunt
van de ‘V’ van hetzelfde vel nog een klein, wit streepje (deze zitten
‘verstopt’ tussen de letters ‘T’) te plakken, ontstaat er een prachtige, witte
pijl.
Schuif het stapeltje tussen de omgeslagen rand onderaan de
schuifstrook en schuif het geheel in de showtas.
5. Zeven handdrukken verwijderd van Napoleon Bonaparte
Door Wim Kros
Onlangs kwam onze oudste kleindochter Lizzy bij ons langs en vertelde dat ze een week later een proefwerk zou krijgen over de tijd dat de beide Bonapartes over ons land regeerde. Toen ik haar vertelde dat mijn oudvader Simon Kros (1745-1813) nog de hand had geschud van zowel koning Lodewijk Napoleon (Bonaparte) als van Keizer Napoleon zelf, bedacht ik tegelijkertijd dat het wellicht leuk zou zijn als ik de ‘handenrelatie’ van Lizzy naar Napoleon kon visualiseren, zodat zij dat aan haar docent en klasgenoten kon laten zien. Op die manier maak je de geschiedenisles wat menselijker en komt, gezien vanuit een aanwijsbare familiegeschiedenis, Napoleon een stukje dichterbij.
.JPG)
Om Lizzy haar klas te laten zien hoe het (werkzame) leven van haar oudovergrootvader Simon eruit zag, heb ik zijn A3 lay-outs tot A4 lay-outs verkleind en die als een ‘leporello’ aan elkaar te plakken. Een leporello is een soort zigzag opgevouwen harmonicaboek, een principe dat vaak wordt toepast bij het maken van (vakantie)folders. In de jaren ’90, toen de techniek van het boekbinden als hobby hoog scoorde, kwam de groothandel in boekbindersmateriaal Van Eeuwen uit Hilversum uit met een ‘kale’, zevenbladige leporello op wenskaartenformaat. Deze kon met foto’s, (plak)plaatjes en teksten in uiteenlopende thema’s beplakt kon worden.
Tijdens het ontwerpproces diende zich al snel de vraag aan hoeveel (voorouder)handdrukken er zaten tussen Lizzy en keizer Napoleon. Met behulp van haar stamlijn (zie hierboven) is dat gauw geteld: slechts 7 handdrukken waren er nodig en we zitten bij Lizzy’s oudovergrootvader Simon Kros. In 1807 gebeurt het dan. Op 21 oktober van dat jaar schud koning Lodewijk Napoleon de hand van Simon tijdens de ingebruikneming van de Katwijkse Uitwateringsluis, die mede door Simon ontworpen en gebouwd is. In 1811 is het weer raak: Simon is inmiddels directeur van de Uitwateringsluis geworden en schud de hand van keizer Napoleon, die met o.a. militaire interesse de waterwerken in Katwijk komt bekijken.
Zowel de docent als haar klasgenoten kennen Lizzy Zijlstra, maar Simon Kros kennen ze niet. De hier uitgekozen 6 lay-outs zijn bij uitstek geschikt om hen ze met hem en zijn werk kennis te laten maken. Vanzelfsprekend beginnen we met zijn zgn. ‘technische’ pagina met daarop de belangrijkste genealogische data, het label betreffende de relatie vanuit hem met mij (oudvader), een kopie van zijn kerkelijke doopakte, zijn handtekening en een munt (dubbele zilveren stuiver) uit zijn geboortejaar 1745.
De tweede lay-out met een koperen VOC munt uit 1785 laat zien in welke kerk in Spijk hij gedoopt is en waar en wanneer hij getrouwd is (Heukelum). Het witte huis met het rode dak was vroeger het stadhuis van Heukelum waar Simon en Margaretha in 1785 in het huwelijk traden. Op de landkaart eronder is aangegeven waar Spijk en Heukelum aan de rivier de Linge liggen. Net zoals de landkaart is ook de trouwakte erboven op donkerbruin gemat, dezelfde kleur als het papier van de technische pagina hiervoor, zodat ze samen als spread een mooier geheel vormen. De rand rondom de trouwakte is extra breed gehouden, zodat er een betere balans ontstaat met de drie nogal drukke, op nootbruin gematte plaatjes eronder en de totaalcompositie toch de nodige rust uitstraalt. De foto’s van het stadhuis en de twee kerken zijn zo’n 10 jaar geleden tijdens een ‘voorouder-rondrit’ door Zuid-Holland en Utrecht genomen.
Een A3 lay-out op FiB-dessinpapier met een vijftal al dan
niet op donkerbruin gematte grote en kleine tekstblokken, die allemaal
afkomstig zijn van internet. Simon Kros is nu typisch zo’n voorvader over wie
relatief veel op internet te vinden is. Dat komt niet alleen vanwege zijn
beroep (hij was als ervaren sluis- en molenbouwer bekend tot in het
buitenland), maar trad vooral in het voetlicht doordat hij samen met nog 2
andere waterbouwkundige ingenieurs de uitwateringssluizen van Katwijk ontwierp
en bouwde.
Om de vijf tekstblokken voor het oog toch een harmonisch
geheel te laten vormen, zijn er niet alleen twee gemat en om en om opgeplakt,
maar zijn ze ook alle vijf redelijk dicht bij elkaar geplakt en overlappen vier
van de vijf elkaar; weliswaar voor slechts een heel klein deel, maar net genoeg
om toch een ‘eenheid’ te vormen hetgeen de rust op de pagina ten goede komt.
Vanwege zijn werkzaamheden op diverse plaatsen in het
Hoogheemraadschap Rijnland moest Simon veel en voor die tijd betrekkelijk verre
reizen maken en dat ging niet zo makkelijk en snel als tegenwoordig. Treinen,
fietsen en auto’s waren er nog niet en eigenlijk had je maar drie opties: de benenwagen,
het paard (al dan niet met rijtuig) of de trekschuit.
De trekschuit, vanaf de kant getrokken door een paard, bestond als reizigersvervoer sinds halverwege
de 17e eeuw. Het eerst aangelegde traject liep van Amsterdam naar
Haarlem. De reis duurde ten tijde van Simon zo’n dik 2 uur, maar verliep wel
heel comfortabel. Dit in tegenstelling tot een door twee paarden getrokken
rijtuig, waarbij je vanwege de slechte (zand)wegen volledig door elkaar heen
geschud werd en bovendien niet veel
eerder aankwam.
.jpg)
In mijn voorouder-tijdsbeeldalbums streef ik er zoveel mogelijk naar belangrijke historische gebeurtenissen of personen, opvallende gewoonten en gebruiken, uitvindingen, technische veranderingen, rampen enzovoort precies daar een plekje te geven waar één van mijn voorouders er iets mee te maken heeft gehad. Wat dat betreft zijn de trekschuit en Napoleon hier op de juiste plek vermeld. Wat op een laatste, nog te maken spread in tekstvorm moet worden toegevoegd is hetgeen Napoleon en zijn broer Lodewijk Napoleon voor Nederland hebben betekend.
Tijdens mijn bezoek aan het archief van Hoogheemraadschap Rijnland in Leiden zijn voor mij een aantal boeken, brieven en tekeningen opgezocht welke te maken hebben met de waterbouwkundige werkzaamheden van Simon voor het gebied Rijnland in het algemeen en de bouw van de Uitwatering bij Katwijk aan Zee in het bijzonder. Van alles mocht ik daar ook foto’s maken. Op deze lay-out zie je opengeslagen boeken met daarin teksten en open te vouwen bouwtekeningen van de hand van Simon. Bijzonder, toch?!
Eén van de bekendste door Simon gemaakte plattegrond-tekeningen, aangevuld met twee tijdens de bouw gemaakte situatietekeningen rond 1804. Nagenoeg met slechts schoppen, pikhouwelen, kruiwagens en paardenkracht werd het werk uitgevoerd.
De lay-out waarmee de broertjes Bonaparte mijn serie familiegeschiedenisalbums binnen treden. Eerst die van Lodewijk Napoleon, door zijn grote broer keizer Napoleon in 1806 (tot 1810) aangesteld als koning van Nederland. In oktober 1807 schudde Lodewijk in Katwijk de hand van Lizzy’s oudovergrootvader Simon Kros.
In 1811 maakte Napoleon een wekenlange toer langs voor hem
belangrijke plaatsen en plekken in Nederland. Bij zijn bezoek aan het gemaal en
de uitwatering van Katwijk werd hij ontvangen door de toenmalige directeur
Simon Kros.
Op deze lay-out zijn de zwarte plaklijnen uit de FiB-set
F303 (zie ook het artikel hieronder)
gebruikt. Zij verbinden de geschilderde afbeeldingen van Napoleon’s ontvangst
in Utrecht, Amsterdam en Katwijk met de betreffende plaatsen op de kaart van
Nederland.
6. Plaklijnen die verbinden
Door Hilleke Bakker
Hilleke maakt ter verduidelijking op haar voorouder lay-outs
regelmatig gebruik van de bijna 2 mm brede, zelfklevende ‘verbindingslijnen’
uit de plaklijnen-set F303 van Familie in Beeld
(klik HIER voor het product). Daarbij heeft zij de keus uit
drie kleuren: zwarte, rode of oranje lijnen – zie onderaan dit artikel.
Deze lay-out is onderdeel van het verhaal over Hilleke’s
oudovergrootvader Cornelis Pietersz Noort (1726-1802, kwartierstaatnummer 144).
In 1764 woont hij in Schiedam en krijgt hij te horen dat op 22 oktober van dat
jaar zijn vader, die in Broek in Waterland (boven Amsterdam bij Monnikkendam)
woont, is overleden. Cornelis gaat dan per trekschuit vanuit Rotterdam via
Delft, Den Haag, Leiden, Haarlem en Amsterdam naar Monnikkendam – zie de
plattegrond rechtsboven.
Nu zou je op één van de lay-outs over Cornelis gewoon in
woorden melding van dit gebeuren kunnen maken, maar Hilleke zou Hilleke niet
zijn als ze geen gebruik zou maken van de gelegenheid om de ‘trekschuit’,
destijds het enige openbare vervoersmiddel, eens nader onder de loep te nemen
en er meer over te laten zien. Juist bij een voorvader waarvan zij weet, dat
hij er gebruik van gemaakt heeft.
Zo’n reis was overigens bepaald geen sinecure. Hoewel de
trekschuit vergeleken met de postkoets over de vaak hobbelige zandwegen
redelijk relaxed was, nam de reis toch maar liefst zo’n 26 uur in beslag en dat
is een lange tijd zeker wanneer je ‘tweede klas’ reist (plaatje links onderaan.
Het verschil met éerste klas’ reizen zie je op het plaatje rechts. Beide
afbeeldingen zijn, net zoals de 2 plaatjes bovenaan de pagina, afkomstig van
het FiB-knipvel F246, ‘trekvaart’ –
klik HIER voor het product.
Los aan te brengen pijlpunten (je zou eventueel hiervoor de 5 mm hoge letter ‘V’ van het rode Pickup letterboekje kunnen gebruiken) aan één uiteinde van de aangebrachte plaklijn zijn over het algemeen niet nodig (de bedoeling is toch wel duidelijk), maar Hilleke vindt het terecht mooier wanneer de plekken op de landkaart wat opvallender worden aan gegeven. Zij gebruikte hiervoor bronskleurige, zelfklevende plakdots (verkrijgbaar bij de hobby- of scrapbookwinkel), welke overigens van kunststof gemaakt zijn. Met een 4 à 5 mm groot, zwart of rood rondje van een Pickup velletje met 20 mm hoge cijfers gaat het natuurlijk ook. Zorg er dan wel voor, dat in dat geval het rondje niet het uiteinde van de plaklijn raakt en ook niet een deel van de plaatsnaam bedekt.
Omdat de plakdot een andere kleur én uitstraling heeft, is het niet erg dat hij iets over het uiteinde van de plaklijn valt.
Het beroep van deze voorouder was metselaar, hetgeen Hilleke
tot uitdrukking bracht met een dessin
van gemetselde bakstenen, dat zij zelf maakte m.b.v. een sjabloon en oranje
achtige distress-inkt op licht crèmekleurig 200 grams papier (F311 – klik HIER)
aanbracht. De ‘droge’ disstresinkt wordt met een sponsachtig tamponeer
‘kwastje’ aangebracht (scrapbookwinkel). Op dessinpapier is met 8 mm hoge
Pickup plakletters (klik HIER) zijn naam geplakt en de leefjaartallen zijn gestempeld.
De titel ‘meester-metselaar’ is
samengesteld uit gedrukte letters op zelfklevende, baksteenkleurige blokjes,
waarmee Hilleke ook naar zijn beroep verwijst.
Vanwege de veelheid en het dicht bij elkaar liggen van de
plaklijnen in relatie met de rest van de compositie vond Hilleke schuin
opgeplakte verbindingslijnen hier niet op hun plaats en koos zij ervoor om ze
horizontaal – verticaal aan te brengen. Meer (nauwkeurig) werk, maar wel met
een mooi en strak resultaat.
.JPG)
Het A4 knipvel ‘Trekvaart’ (F246 – klik HIER) kost € 1,05 en de driekleurige set zelfklevende plaklijnen oranje, zwart en rood, bestelnr. F303, prijs € 3,95 (klik HIER).
7. Geef je nu op – er is nog plaats bij de workshops en cropdagen
Workshops
Vier keer per jaar wordt er in Heesch een workshop gegeven:
twee keer de workshop nr. 1
‘Basistechnieken’ en twee keer workshopnr. 2
‘Creatieve Technieken’.
Er zijn steeds maximaal 6 deelnemers. Elke workshop is op
een zaterdag, wordt gegeven door Wim Kros en duurt van 10.00 tot 16.30 uur,
inclusief een uitgebreide lunch, koffie en thee. De prijs per workshopdag
bedraagt € 49,50 en is naast de lunch ook inclusief al het benodigde materiaal,
maar exclusief het basis-gereedschap (een smal en dun afbreekmesje, een 40 cm
lange ruitjesliniaal + grote driehoek en een Pritt fotolijmroller. Op de laatst
genoemde na is alles verkrijgbaar tijdens de workshop in Heesch.
Zaterdag 5 oktober, workshop Basistechnieken.
Zaterdag 16 november, workshop Creatieve Technieken.
Klik HIER om je in te schrijven voor één of beide workshops.
Bij de ‘Basistechnieken’ wordt je allereerst verteld welke
soorten albums je kunt maken, hoe en waar je de gegevens en het in te plakken
materiaal van je voorouders verzamelt en hoe je e.e.a. sorteert en opbergt
zolang het nog niet is ingeplakt.
Natuurlijk is het inplakken zelf en de manier waarop dat
gebeurt het belangrijkste. Hiervoor leer je foto’s, afbeeldingen e.d. strak,
recht en haaks op maat uit te snijden (knippen is echt uit den boze) met behulp
van een speciale ruitjesliniaal, grote driehoek en extra dun afbreekmesje. Minsten zo belangrijk is het zoeken naar en
bepalen van de mooiste/beste compositie op een A3 vel zonder dat het een visuele ‘chaos’ wordt.
Hiervoor leer je diverse ‘trucjes’. Van
belang is tevens hoe en met welke lijmsoort je de verschillende elementen
opplakt en in welke volgorde dat gebeurt. Daarnaast leer je de veel toegepaste
techniek van het ‘matten’ (een soort van ‘inlijsten’) van foto’s of andere
afbeeldingen en hoe je een foto of plaatje kunt distressen (oud maken).
Uitgebreid aan de orde komen techniek-, gereedschap- en materiaal kennis.
De inhoud van workshop 2 ‘Creatieve Technieken’ wordt in de volgende
blog (eind september/begin oktober) uitgebreid besproken. Als je niet zo lang wilt wachten, ga dan naar
artikel nr.3 van Blog 1 (april -1- ) in
het Blogarchief helemaal rechts bovenaan op de homepage van de website
van Familie in Beeld.
Cropdagen
Tijdens een cropdag werkt iedereen aan zijn of haar eigen
lay-out(s), daarbij geïnspireerd door
het werk en de ervaringen van de andere deelnemers. Bij Wim Kros kun je de hele
dag terecht voor persoonlijke adviezen, ideeën of techniek-tips. Er is plaats
voor maximaal 10 deelnemers.
De prijs per cropdag bedraagt € 15,95 inclusief uitgebreide
lunch, koffie en thee.
Voor dit jaar staan in Heesch nog de volgende cropdagen
gepland:
Zaterdag 21 september
Zaterdag 12 oktober
Zaterdag 2 november
Zaterdag 23 november
Zaterdag 14 december
Klik HIER om een plaatsje te reserveren bij één van de cropdagen.
